GEBARAKO MALDAN GORA

 

Duela berrogei urte igo nintzen lehen aldiz Gebarako gaztelura eta ordukoa ere da gotorleku horren gaineko nire lehen idazkia, garaiko Hoja de Lunes de San Sebastián-en argitaratua. Gaur nire biloba eta horien lagunekin igo naiz ostera, eta aitortu behar dut gogo sentsazioak antzerakoak izan ditudala, lau hamarkada lehenagoko haiekin alderatua.

Txiki sentitu naiz, ezgai, naturaren aurrean eta, bide batez, auzoko eta lagun hurkoa menderatzearren giza generoaren berezko jokaera ulertzeko. Gazteluaren hondakinen gainean eserita, nire irudimenak mendeen gainetik egin du hegan, eta gizon-emakume talde bat ikusi dut, basailu gisa pobreak, beren bizitza sakrifikatzera behartuak, ziur aski ezagutzen ez zuten baina beldur zioten jauntxoaren mesedetan.

Gaztetxoek nire azalpenak entzuten zituzten arren, ziur nago ez nindutela osotasunean ulertzen, artean euren oskol samurrean babestuta. Eta gogoratu dut, gizateriaren maldan gorako bide estu eta bihurriko lazturaz jabetzeko bizitzaren mendira igo behar dela, eta orduan bai, bertan jasotako gotorlekuei erreparatuz antzeman daiteke zertaz gauden eginda. Goiz euritsu honetan, ordea, umeekin disfrutatzea zegokidan eta pentsamendu beltzak uxatu ditut, ni ere ume pixka bat bilakatzeko.

Argazkia: JMVM

BEGIRA ZER EGIN DUTEN NIRE ABESTIAREKIN

Bada abesti bat nire bizitzan zerbait berezi adierazi zuena, ez hain zuzen nigan ezer aldatu zuelako, baizik eta haren bitartez egiaztatu nuelako behin-behinekotasunaren sentsazioa, nonbaitetik programatutako erlatibitatearena. Eta kontraesanaren presentzia etengabea. Den-denok baiezta genezake gure inpultsu ugariren pentagrama kantuen bidez marraztu dugula, musika eta hitzez osatutako mezuek denetariko dardara eta egiaztapenak piztu baitituzte guztiongan, adin denetan.

Melanie kantariaren 1970eko “Look what they've done to my song, ma” oroitu nahi dut, esku hartze arrotzaren kaltea denuntziatzen zuena. Urteekin ikasten den zerbait da inor nabarmentzerik errespetatzen ez duen masifikazio-korronte batek xurgatzen dituela ekimenak oro, esku-sartzaile ahalguztidunaren onurarako ez bada. Horrela, esaterako, justiziaren eginkizunak oreka-balioa galtzen du, eta baztertuarekiko elkartasuna delitu bihurtzen da salatzaile konprometituarentzat. Bada, horren salaketa zekarren Melaniek gure kontzientzia artean inozo samarrera.

Ama, begira zer egin duten nire abestiarekin; ongi samar egiten nekien gauza bakarra pikutara bota didate eta nire burmuinean arakatu dute oilasko-hezurren bila, zioen Melaniek. Amaieran, ordea, giza-nolakotasunaren punttua jartzen zuen, adieraziz, ondo pentsatuta neska aberatsa bihur zitekeela, jendeak bere malkoak erosiz gero. Eta beraz, bere abestiarekin egindakoa ez zitzaion hainbeste axola izango.

Argazkia: Zuriñe

GAUR PAELLA

 

Hilaren erdia igaro da, eta osoa dike lehorrean eman dut, zuntz haustura gaizto baten ondorioz, harrikada ospetsua ekarri zidan etxeko istripu zorigaiztokoan. Eta egun hauetan sarri oroitu dut, gizonak proposatu arren erabakitzen duena Jainkoa dela dioen adagioa: orain arte ezin izan dut gauzatu hilabete honetarako programatu nuena. Eta jakina, hutsuneak betetzeko abuztutik geratzen zaidan guztian ere ezin izango naiz biderkatu. Zer egin?

Ahaleginari egunero ekin behar zaionez gero, zirrikiturik txikienetik ere aurrera ateratzen saiatuko naiz, saiatzearen bidez behintzat galeraren sentsazioa murriztuko dudalakoan. Eta abuztuari geratzen zaionaren lehen eguna gaur denez, herriko adiskideak deitu eta paella batera gonbidatuko ditut. Behintzat, ez dezatela esan ez dudala udan beraien alde ezer egin.

Espero dut Jainkoa berriro bidera ez ateratzea, buruarekin ezetz esaten. 

Argazkia: Tere Anda

JAIETAN GORA JAIETAN BEHERA

Andre Maria Zuriaren jaiei buruzko nire lehen oroitzapenek Gasteizko pilotalekura naramate, zortzi bat urte nituela aitona zenaren eskutik, ez preseski pilota partidu batera, baizik eta borroka libreko jaialdi batera. Catarecha anaiak aritu ziren Inka Peruano eta izena ahaztu dudan laugarren atleta baten kontra. Aragoiko bikoteak irabazi zuen eta saioak, prezio berdinean,  ringeko emakume baten agerraldia ere zerbitzatu zigun, haserre bizian aterki batekin Incari astindua eskaini ziona. Ez naiz halako espektakuluetara itzuli.

Urte batzuk geroago Gasteizko jaiek zezenetarako bide bihurritik abiarazi ninduten, plazetarako nire joan etorriak ugariak izan ez badira ere. Baina nire adinetako guztiok bezala - eta ezetz dioena gezurretan ari da- zezenketak atsegin izan ditut, erritu, giro edota morboarengatik. Baina heldu zen eguna zezenak sakon miresten hasi nintzela... larrean bizirik

Jaiak aldatzen joan dira, eta hori guztiz logikoa eta beharrezkoa da, ez baitira alfer-alferrik gizartearen bilakaeraren erakusle zuzena. Ez dago jai egitarauetan borroka librerik, ez dago zezenik, ezta gizabidezko sentsibilitatea min lezakeen ikuskizunik. Baina, bestalde, oso zaila da erakargarritasun berririk sortzea,  jai formularen bitartez interes masiboa pizteko gai litekeena. Agian behar ez ditugulako, urte osoko egitaraua era guztietako denborapasekin beteta dugulako. Eta artifizialki ezin da luzaroz inoren gorputzik biziarazi.

ARRASTURIKO ORTODOXIA MILITANTE

 

Auskalo zer egingo lukeen Arrasturiko idazle jakintsuak burua altxatu eta bere jaioterrian nolako axolagabekeria soziokulturala nagusitu den ikusiko balu. Baina kontua ez da garunak elukubrazio ezinezkoetara biltzea. Baiezta daitekeena da kontua ez dela oraingoa, eta, bistan denez, Arrasturiko ondarearen aurkako atentatuen kateak ez dakiela sigla politikoez, eta alderdi guztien gainean hegan egiten duela, eraso nahi zaion helburua zein den bost axola zaiolarik.

Ez da soilik sentsibilitate kulturalaren arazoa. Nire ustez, makularik gabeko uniformizaziorako joera duen mendetasun ideologiko induzitua da pairatzen ari garena. Horregatik Arrasturiko sistemak errukigabea izan behar du heterodoxoekin, ez dago lekurik horientzat. Jarduteko prestatutako makineriak ez daki sentimenduez, eta ez du ezer jakin nahi.

Eta, noski, behar izatekotan, historia bestelakotu egiten da. Edo ezabatu. Azkenean, diote ortodoxoek, sistemari ez ba dio balio, zertarako behar dugu historia? Ba hori, Arrasturiko arazoak sustrai indartsuak dituela eta sigla guztietako morroiek ongarritzen dutela ortodoxia, etengabe. Ortodoxo militanteak dira.

BEGIA BEGI TRUK

 

Egun batzuetan nahi gabe gogoratzen dugu Talioiaren lege ospetsua, eta, niri gertatzen zaidanez, ez zaigu hain irtenbide okerra iruditzen hura aplikatzea. Bizi garen gizartearen sektore oso zabal batean mugarik gabeko berekoikeria nagusitu da, bizikidetzarik oinarrizkoen, primitiboarenekiko mespretxuz hornitua. Hori gutxi bailitzan, hainbat eta hainbat kasutan erdeinua gordinagoa bilakatzen da emakumeekiko. Horren haritik tiraka, muturrean, berekoi, higuingarri eta koldarrak ditugu, gainerako guztion madarikazioa euren gain jasan behar dutenak.

Biktima erreakzionatzeko ahalmenik gabe uzten duen substantzia bat ziztatuz emakume bati heltzeko metodo berritzailea aipatu nahi dut. Ezagutzen dudan metodorik zitalenetako bat da, non erasotzaileak zero giza-maila erakusten duen. Bestearenganako erabateko gutxiespena adierazten du, kriminalaren arlo negatiboa mugagabeki birsortzeko ahalmena argi uzten duena.

Kasu horietan Talioiaren legea gogoratzen dut, begia begi truk,  eta nire konbikzio humanistek ez didate eragozten horrela pentsatzea. Ezta, are gutxiago, legezko baldintzatzaileek ere.