BADA GARAIA!

Aterako dutela diote zenbaitzuek. Beste batzuek, aldiz, lehenik euren gorpuen gainetik igaroko direla baieztatzen dute, baikorrei zemai eginez. Eta badira isilik daudenak, borroka zelai horretan zer ikusirik ez balute bezala. Demokratak, frankista petoak eta eliza.

Batzuek diogu «bazen garaia! » Faxistek «utz ditzagun hildakoak bakean» Eta elizako hierarkia ofizialak ez du ezer adierazten, itsaso mugituaren urek zer dakarten ikusi bitartean, nonbait. Franco erailaren sakralizazioa bedeinkatu zuen eliza katolikoaren mea culpa inon ikusi ez denez normaltzat hartu behar da erlijio-korporazioko exekutiboaren isiltasuna. Ezer berririk, beraz, 1936tik espainiar estatuaren gainean dabilen ideologia totalitario birrintzaileari dagokionez, izan ere - jaun andreok- frankismoa erakunde guztietatik deitoratzen ez den bitartean itxi gabe daude azken gerrako zauriak. Eta eliza zordun zaio demokraziari Pio XI, Gomà, Pla i Daniel, Olaetxea eta beste goi kargu askok Franco bedeinkatu zutenetik.

Itxaroten ari gara elizaren hanka sartze interesatu hari buruzko aitorpen argi eta behin betikoa. Ederto letorke Francoren momia tokiz aldatu baino lehenago balitz. Bada garaia, bai! Baina beldur nago ez dugula entzungo.

GAUR 70 BETETZEN DITUT

Halaxe da, bai, gaurkoaren moduko egun batean duela hirurogeita hamar urte ekarri baininduen nire amak mundura, non eta Aramaion. Eta aitortu behar dut zazpi hamarkadatako jauzia bat ere esfortzurik gabe lortu dudala, egutegiari begirako egote soilak ahalbidetu baitit marka. Meritu handi barik, beraz, nire adinera heldu diren guztion antzera.

Efemeridea dela eta, liburuxka xume bat oparitu diot neure buruari, ditudan hiru bilobei zuzendutako eskutitz ireki gisa idatzia. Hirurogeita hamar urtez eraikitzen joan naizen zubiaren nolakotasun eta zenbait xehetasun deskribatzen dizkiet azalkiro liburuaren orrialdeetan txikitxoei, egun ez dutela irakurriko badakidan arren. Bilobek eurek lagundu didate idazkiari pasa diren bost urteotako itxura ematen baina oraindik beste zenbait egutegi oso beharko dituzte aitonaren zubiaz behar bezala jabetzeko. Erdiestekotan, horixe litzateke niretzako saririk hoberena.

Lehen hirurogeita hamarrak joan dira, iraganeko arasetan kokatuz, eta bizi izandakoak oroitzapen hutsa bihurtu zaizkit, batzuk eskuragarri gehienak hautsak zeharo estalita. Almazena gero eta beteagoa daukadan arren, murritzagoa gertatzen zait apaletako oroipenen erabilpenerako ahalmena. Zubiari, ordea, luzapena automatikoki datorkio, eta ahaleginean jarraitzea besterik ez dago. Eta datorrenerako gertu.

KOINTZIDENTZIAK

Sufritzen ari garen egoera politikoak iraganeko oholtzara narama, erreferentziaz bakarrik ezagutzen dudana, baina modu batean eta bestean protagonistek testu berdina erabiltzen dutela egiazta daiteke, kreditu tituluetan antzezleen izen desberdinak ageri

zaizkigun arren.  1932-34 urteak ziren... Errepublika zaleak eta sozialistak elkar mokoka genituen, gobernua osatu ezinean, nahiz eta Gorteetan gehiengoa zuten. Ezkertiarren arteko desberdintasunek gobernu talde aurrerakoia osatzea eragozten zuten, eta bakoitzak besteari leporatzen zion hutsa.  Lerroux, Prieto, Azaña, Besteiro... ezinean zebiltzan, nork berea inposatu nahian. 

Gero istilu anarkosindikalistak ziren, kaleak poliziak hartuta eta, gutxi bailitzan, Kataluniako Macià presidentearen heriotzak eztabaida piztu zuen hainbat eta hainbat mediotan... Estatutu katalana deitoratuz. Compaynsek ordezkatu zuen Macià Generalitateko buruzagitzan... eta tiro dialektiko ikaragarriak entzun ziren Espainia osoan. A! Eta euskaldunok gure Estatutuarekin ari ginen, bueltaka, trenbideko errailetan noiz ezarriko zain.

Bien bitartean, benetako tiroak bota zituena Jose Antonio Primo de Rivera izan zen, Madrilgo Puerta del Sol, falangearen ekitaldi batean. Eta Gorteetan Calvo Sotelo ultraeskuindarrak bere tarjeta erakusten zuen, eskuinaren ilusio eta itxaropenak berpiztuz. Ezkerraren ezgaitasunaren aurrean March bankariak alde egin zuen Espainiatik, faxismo europarraren pareko mugimendua finantzatzeko asmoarekin. Eta gobernu ahalke batek kartzelaratutako Sanjurjo jeneralak iseka egiten zion estatu buruari, epe laburrerako mehatxua iragarriz. 

Antzezlanaren gidoia berdina dugu egun.

ZIZERON ASPALDI HIL ZUTEN

Zirkoak denboraldi berria inauguratu du, abuztuko oporren ostean. Eta futbol ligaren hasierako taupaden erritmoan españolitoak beste espektakulu batera iratzarri dira, erdi nahastuta erdi nekatuta. Bateria mediatikoak ez du atsedenik ematen eta botere ezkutuek panpinak mugiarazten dituzte gupidarik gabe, hiritarren noraeza areagotuz. 

Zizeron izan zen bere errepublika-ideiengatik errepublika zaleek erahil zutena. Idazle, politiko eta pentsalari erromatarrak ez zuen garaiz ikusi Erromak panem et circenses besterik ez zuela nahi, eta ez zuen asmatu garaiko bere aberrikideek grina gordin eta alienagarria nahiago zutela egiazko askatasunaren utopia baino.

Eta Zizeronek borrokaren bidea uztea erabaki zuen, bizitza bera alferreko sakrifizio ilunean eskainiz. Boterea lege egiten denean eta bizikidetza baino eskrupulurik gabeko logika lehenago denean ekintza luxua dela ohartu zen gizon hura eta bakardadea hautatu zuen bizitokitzat, ametsak eta usadio osasungarrien ontasunak ahaztuz. 

Duela 2.050 urteko pertsonaia haren ostean, eta ariketa etsigarria gerta dakidala dakidan arren, inguruak miatzen jarraitzen dut Marko Tulio Zizeron berri baten bila.

MUNDUKO HIRIBURU BERDEA

Albiste pozgarri honek- behintzat niretzat- harrapatu nau gaur larunbateko gosariari ekin diodanean. Eta albistearen azaleko irakurketak zapore atsegina uzi dit, kafesne eta ogi txigortuaren berezkoaz gainetik. Jarraian ohiko ibilaldiari lotu natzaio eta naturarekin bat egin dut.

Gasteiz hiriak lortutako titulu berria ondo merezia duelakoan nago. Iritziak iritzi -denak gogoangarriak- urtetako lan onaren oihartzuna mundu guztira iritsi dela adierazten du. Ez dira makalak Gasteizek hamarkadatan garatutako modelorako ahaleginak eta, jasangarritasuna ardatz hartuta, gizarte garapenari ireki dio bide zabala. Jakina, erdietsitakoa ez da helburua, lasterketa honek ez baitu amaierarik. Biztanleen bizitza kalitatea etengabeko saiakeraren xedea da, edozein erakunde-erabaki hartzeko orduan ezinbesteko baldintza bilakatzen dena.

Arabako hiriburuak marka berri bat jarri du bere palmaresean. Baina erronka berriak itxaroten zaizkio, hiritarren onuraren norantza aldatuko ez bada. Sariak eurez harro egoteko izaten dira baina, aldi berean, inori hutsik egongo ez badio, saridunak erantzukizun izugarria hartzen du. Horregatik Gasteizek eredugarria izaten segitu behar du.

Argazkia: eitb