JOSE ANTONIO ARANA MARTIJA ZENDU DA

Josune Olabarriak eman dit albistea: Jose Antonio Arana Martija duela une batzuk hil da, bapatean.. Eta gogoa lurrera erori zait. Eta begiak lausotu. “Baina zergatik?” galdetu diot, ez dakit nori. Atzo Julio Galarta pintore adiskideari azken agurra eman genion; gaur bihotzeko beste lagun handi bati...

Jose Antonio bidaia-kidea izan dut euskalgintzan pertsonalki harremana zuzena jorratzen hasi ginenetik. Eta zer nolako kidea, gainera! Hamaika abenturatan elkarrekin ibili gara eta maisutzat izan dut beti. Sebero Altuberen gaineko nire lehen liburuan bikain lagundu zidan Gernikan; Iokin Zaitegiren biblioteka eta artxiboa sutzarretatik libratzen elkarrekin ibili ginen Arrasaten; Arrasateko Juan Carlos Guerraren biblioteka Euskaltzaindirako bidea ematen ere ordutxo batzuk eman genituen; Euskal Idazleen Elkartean urte luzez ukondoz ukondo ihardun genuen, han eta hemen; Eusko Ikaskuntzako nire lehen urteetan aholkuak eman zizkidan, inoiz ahaztuko ez ditudanak. Eta horrezaz gain... lagun batek eskain dezakeen komunikazio irekia zerbitzatu dit etengabe, edozertarako. Eskerrik asko, Jose Antonio.

Eusko Ikaskuntzako Musika Sailaren Musiker aldizkarian idatzi nuen artikulu batean nioen: “Idazle lanetan hasi nintzenetik biziki lagundu didan pertsona da Jose Antonio. Horrek adiskidantzazko lotura ere ahalbidetu du gure artean eta nire aldetik ere miresmena diodala aitortu behar dut. Pieza bateko gizakia da, zintzoa, lagunekiko zein bere buruarekikoa ere, sarritan hain samurra gertatzen ez dena. Ia hogeita hamar urte dira elkar ezagutu genuenetik. Euskarak lotu gintuen eta euskarak eraman gaitu ibilbide malkartsuko zenbait mugarri berdintsutatik. Bidaiakide izan gara euskalgintzan. Bidean une goxoak eman ditugu eta –zergatik ez gogoratu?– gaziak ere bai. Baina ongi inbertitutzat ematen ditut denak, amesten genituen helburuak erdiesten joan direla ikusita. Egiteke duguna oraindik luzexka den arren" (1) 

Tamalez, ezina izango zaigu, Jose Antonio, mugarri gehiago gainditzea. Iaz Eusko Ikaskuntzak izendatu zintuen Manuel Lekuona Saria, eta ongi merezia duzu! Bizitza osoa eskaini diozu kulturari eta lagun askok errekonozimenduzko koroia zure buruan jarri nahi izan genizun.

Ohore handia izan dut zuk ni adiskidetzat hartzea. Besarkada maitekorrenarekin, elkar berriro ikusi arte!

Bideoa:

http://www.youtube.com/watch?v=wCVaGKQD2-s

Blog honetan bertan:

http://txemax.blogspot.com/2011/02/jose-antonio-arana-martija.html

---

(1) "Jose Antonio Arana Martija eta Euskal Idazleen Elkartea” Donostia : Eusko Ikaskuntza, 2007

JULIO GALARTA HIL DA.

Julio Galarta hil da. Arrasateko pintorea gaur –apirilak 25- joan zaigu, 94 urterekin. Eta euskal pinturak azken urteotako bere ordezkaririk adierazkorrenetakoa galtzen du. Ez dira debaldeko hitzak, inondik ere. Julioren ibilbidea jarraitu duenak jakin badaki zein nolako maila izan duen Galartaren arteak eta zein nolako ekarpena burutu duen arrasatearrak euskal mundu artistikoan, muga guztien gainetik.

Galartaren gaineko laudorioak ordu honetan egitea tokiz kanpoko ariketa iruditzen zait. Azken orduko keinu guztiak soberan daude. Orain egin behar duguna, berriz, geure baitan biltzea da, betiko itzali zaigun artistari buruzko hausnarketa txiki batean. Julio Galarta gizon erraldoia izan da, mugarik gabea, eta aukera paregabea dugu une hauetan, hark bizitza luzean eman duenaz jabe gaitezen.

Ostiral sainduan amaitu nuen Galartaren inguruko idazkiño bat, Arrasateko lagun talde batek datorren ekainean eratu nahi dion omenezko ekitaldiko katalogoa izango denaren osagarri gisa. Harekiko nire sentimenduak, beraz, pil-pilean daude eta nahiago dut bihotzak eskatzen didana orain ez azaltzea. Isilpeko gogo-zubitik helduko naiz orain Juliorengana, eta segituko dut hitz egiten berarekin, azken lau hamarkadatan egin dugun bezalaxe, soseguz, zalapartarik gabe.

Arrasateko tanatorioan jarri den hil-kaperan eta bihar izango diren hiletetan azken aurreko aukera dugu Julio Galarta pintore, maisu, adiskideari ohorezko agurra eskaintzeko. Gero gerokoa.

Argazkia: Julio, Aretxabaletako Egoitzan, 11-03-24an

Bideo batzuk, berarekin egin ditudanak, erreportaje luzeago baterako grabatuak:

http://www.youtube.com/watch?v=tJFqjUt7WDU

http://www.youtube.com/watch?v=4SXRHk3whno

http://www.youtube.com/watch?v=BHzDnMBelxw

http://www.youtube.com/watch?v=4aTkaUVeZEQ

TROITIÑO ETA AZNAR

Espainiar Nazio-Audientziak Antton Troitiño berriro atxilotzea eskatu du, duela egun batzuk aske libre geratu ondoren. Aitortu behar dut Troitiño libre uzteak arreta irabazi zidana, kartzelaldi luzeago batekin zegoela zigortua uste bainuen. Badira kasuak –eta ez dut hildakoen pisu absolutua balantzan jarri nahi, noski- ustez delitu txikiagoarengatik kartzelan urte gehiago daramatzatenak.

Orain kartzelara sartu nahi dute berriro, beste sei urte egin ditzan. Ulertzen ez dudana da zergatik utzi zuten aske. Legez kontra atera bazuten, ene uste apalean, aske utzi zuen epailea kondenatu beharko lukete orain. Bera baita, “gizarte dardara” sortarazi duena. Eta epailea legearen arabera aritu bazen, orain dimititu beharko lukeelakoan nago. Baina, agian, inozo samarra naiz eta ez da horrelakorik haren burutik inondik ere igaro.

Eta gaurko idazkiño hau ireki dudala aprobetxatuz, galderatxo bat fiskalei: Ez al dute Aznar Jaunaren kontra aritu behar? Niri, behintzat, sekulako “gizarte dardara” eragiten dit espainiar presidente ohiaren edozein ateraldik. A! Eta dardaraz gain, baita higuina ere.

JOSE MIGEL BARANDIARAN ETA SARA

Gaur goizean “Sara. Ikerlan Etnografikoa” liburua aurkeztu da Saran. Aurretik Jose Migel Barandiaranek “Eusko Folklore” aldizkarian publikatzen joan zen eta ataundarraren izena daraman Fundazioak erdaraz argitaratutako “Bosquejo Etnográfico de Sara” liburuaren euskarazko eta frantsesezko bertsioa da oraingo hau.

Sarako Udala, Euskal Kultur Erakundea eta Jose Migel Barandiaran Fundazioaren arteko lankidetzari esker atera ahal izan da oraingo liburua, modu berezian aurkeztua eta Barandiaranen lana ezagutarazten laguntzen duena.

Aurten 20. urte betetzen dira Jose Migel Barandiaran hil zela eta efemerideaz baliatu nahi da Fundazioa, euskal kulturako patriarkatzat hartutakoaren lana eta balioak gizarteratzen segitzeko. Euskal Herriak emandako kultura ereile erraldoiaren proiekzioa ahalik eta gizartearen bazter gehienetara irradiatzeko helburua du Fundazioak.

http://www.youtube.com/watch?v=888RSzyhRQg

Bideoan, ezkerraldean Jean Baptiste Laborde oraingo auzapeza eta Jean Aniotzbehere aurrekoa agertzen dira. Azken honi zor zaio, gehien bat, liburu berri honen bultzada.

BILIOI BAT BIZIKLETA MUNDUAN

Gero eta konbentzituago nago kazetariek, oro har, ez dakitela piperrik ere zenbakitaz. Kantitatearen gaineko kontzeptua oso bestelakoa dute, gainerako hiritarrenarekin alderatuta. Ez dakit irakurleak inoiz egin ote duen froga edo konturatu ote den zer nolako astakeriak idazten dituzten berriemaileek zenbakiak tartean sartzen direnean. Pisu, distantzia, kantitate eta bolumenari buruz duten pertzepzioa ez da, normalean, lehen mailako heziketa-sarean abian jartzen denekoarekin bat etortzen. Inpresioa daukat, kazetaritza ikasten ari direnean –eta komunikazioaren ezkutu eta trukuetan maisu bilakatzen ari diren zuzeneko proportzioan- matematika sinplerako zubia printzatzen zaiela.

Ez dut esan nahi komunikazioan hanka sartzerik egitea debekatua dutenik. Hori ekidin ezina da, azken finean kazetariak eurak ere, batzuetan alderantziz pentsa dezakegun arren, gizon-emakumeak dira-eta. Komunikazioko profesionalak ez garen arren, komunikazio munduan aspaldi dihardugunok ere jakin badakigu zein inportantea den albistea zehaztasun eta zorroztasunez ematea. Denoi gertatzen zaigu daturen bat edo beste gaizki luzatzea, eta ondorioak pairatzea egokitu zaigu batzuetan. Nire aldetik, ordea, tamainaren kontzeptuarekin arreta berezia izan dut beti, beharbada nire prestakuntza profesionalarengatik. Errakuntzak ere izan ditut, eta izango ditut aurrerantzean ere. Baina ahalegintzen naiz saihesten, komunikazioaren hartzailea ez nahasteko.

Oraindik gaur arratsaldean, TVE 2. katearen saio interesgarri batean, txirrinduak gure bizitzan izan duen eragina aztertzen ari zen. Halako batean, programaren gidoilariak honako galdera hau jarri du esatariaren ahoan: zenbat txirrindu izango dira egun mundu osoan? Isilune baten ondoren, esatariak dio.... Bilioi bat!!

Halako astakeria entzun ondoren, hiru ondorio atera ditut: a) Kazetariak ez zekien zer den bilioi bat b) Saioa emititu aurretik inork ez duela edukiaren zintzotasuna errebisatu c) Ikusten ari nintzen saioa, ingelesezko besteren baten itzulpena zela, hots, ez zela –inondik ere- saltzen ari zitzaigun bezala, ekoizpen propioko emaitza.

Bilioi bat, espainieraz, milioi bat milioi da. Horrenbeste bizikleta balitz munduan, mundukideen artean ehun eta berrogeita hamarna bizikleta banatu beharko genituzke. Eta, nik dakidanez, hori ez da, behintzat nik ezagutzen ditudan bazterretan ematen. Beste gauza bat da, ingelesezko bilioia: mila milioi. Diferentzia ederra!

Argazkia: http://nuvol.wordpress.com

ZEIN DA ZAHARRENA?

Ignacio Barandiaran arkeologoa elkarrizketatu nuen atzo, Euskonewserako. Euskal Herriko Unibertsitateko Historiaurreko katedradun emeritoak bere bizitzaren pasarte batzuk aletu zizkidan, solasaldi luze batean. Eta kontu-kontari horretan, aurten Jose Miguel Barandiaran hil zela hogei urte betetzen direnez gero, Ataungo jakintsuari buruz ere mintzatu ginen. Ignacio haren ikasle izan zen, eta oso ongi ezagutu zuen ataundarra.

Oraindik ere indusketa lanetara gogoz agertzen den aditu honek honako anekdota hau kontatu zidan, besteak beste:

“Behin joan zitzaizkion ikastolaren bateko haur batzuk Don Jose Migueli, eta honek –guztiokin egiten zuen bezala- harrera ona eskaini zien eta zortzi-hamar urteko ume haiei azalpenak ematen hasi zitzaien. Haur haietako bat despistatu samar zebilen eta ez zion jaramon handirik egiten. Don Jose Miguelek, berriz, haren arreta irabazi nahi izan zuen, baina bigarren ume batek ahopeka bota zion despistatuari:

- Ez egin kasu zahar horri!

Don Jose Miguelek entzun zuen hori eta berarengana hurbilduz bota zion:

- Zu eta bion artean, ni ez naiz zu baino zaharragoa ezta zu ni baino. Zaharrena lehenen hiltzen dena izango da.

Ignacio Barandiaranen adierazpen hori, bide honetan ikus daiteke:

http://www.youtube.com/watch?v=WtdYOPB0uJg

HE VIVIDO. Bizi izan juat

Urte mordoa ahaleginetan eman ondoren, esan dezaket jadanik irakur daitekeela nire beste liburu bat Interneten. Hain zuzen, 2000 urtean publikatu nuen BIZI IZAN JUAT deritzanaren erdarazko bertsioa zintzilikatu dut sarean, interesatuek aukera izan dezaten bertsio originalean nioenaz jabetzeko.

HE VIVIDO. Bizi izan juat da liburu berriaren titulua, formatu digitalean eskainiko dudana, paperean argitaratzeko erraztasunik izan ez dudalako. Eta aipatu urtean euskaraz argitaratutakoaren bertsioa da, duela hiruzpalau urte paperezko ediziorako prestatuta eta, arrazoi bitxi batzuk tarteko, ezina gertatu dena. Baina, gaitzerdi!, aprobetxa ditzagun, bederen, arrasatear Udalak itzulpenean inbertituriko sosak eta eman diezaiodan irakurleari aukeratxo berri hau.

HE VIVIDO. Bizi izan juat, Jesus Trincado arrasatearraren bizitza da, eta bertan ibilaldi luze baten isla eskaintzen da, 1908 jaio eta 2006an hil baitzen protagonista Montevideon.

Liburu hau itzulpen baten itzulpena da. Jesús Trincado Baños arrasatearrarekin urte luzez izandako harremanaren fruitua izan zen “Bizi izan juat” titulatu nuena, 2000 urtean argitaratua. Jesusekin pilatutako gutundegian –ale guztiak gazteleraz, euskarazko aipamen ugarirekin- oinarritu nuen bere biografia, euskaraz sortua. Jesusek ezagutu egin zuen liburua eta, zailtasunak zailtasun, baita irakurri ere.

Begien bistako arrazoiak tarteko, liburu hark bere publiko mugatua izan zuen eta lagun batzuek pentsatu zuten gazteleraz ere argitaratu behar zela. Oraingo hau da, beraz, iritzi horren ekarpena. Eta horregatik nioen, gutunetan Jesusek egindako baieztapenei nik egindako interpretazioaren itzulpen batean eraiki dela irakurlearengana iristarazten dudan liburu berri hau, gazteleraz.

Baina azpimarratu behar dut, poztasunez, bi itzulpenek Jesusen bizitza eta gogoa ederto mugatzen dituztela. Rosa Salvidek – Jesusen emaztea- jakinarazi dit bertsio hau irakurri duenean, Jesusek bere ondoan segitzen zuela iruditu zaiola. Eta horixe da eskergarriena.

Liburua Jose Antonio Altuna "Txatillo"ri eskaini diot, bera izan baitzen euskaraz irakurtzean liburuaren edukiaz gozatu zutenetako bat.

Liburua Interneten dago, Euskomedia Fundazioari esker. Hona hemen helbidea:

http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/mono/vivido/00001122.pdf