ERDI AROKO EUSKARAZKO LEGEEN BILA

Ni ez naiz historialaria. Are gutxiago historia egilea. Eta iraganaren irakurle zintzo izaten segitu nahi dut, horrela bakarrik elikatu baitezaket nire jakin mina. Ez zait interesatzen ezeren gaineko teoriak iluntasunetik bilbatzea ezta inori ikasgai zalantzagarri eta frogarik gabeak erakustea. Ispiluaren efektuan dut nire ahalegin apala oinarritzen, nik ikusten dudana besteei modu berean azalduz, xumeki. Ispiluak dakarkidan irudi zuzena, alegia, argitan eta erreflexu distortsiotzalerik gabe. Eta ihes egiten dut interpretazio subjektibo guztietatik, horrexegatik hain zuzen, subjektiboak direlako. 

Orain etorri da historia egile bat eta esaten digu, beste teoria batzuen artean, "arressatearrak" gizarte propio eta herri libre  izatetik -lege propioekin eta guzti- herri konkistatua izatera pasatu zirela. Hain baieztapen borobila polita izango da baina libre eta konkistatu kontzeptuak irristakorrak zaizkigu, are gehiago 800 urteko perspektibatik eta, batez ere, gizarte haren gaineko bat ere erreferentziarik gabe gaudenean. Baina, tira!, zalantzaren irabazia emango diogu historia egile horri.

Zur eta lur utzi nauena, ordea, "arressatearrak" euskaraz idatzitako legeek babesten zituztela irakurtzea da. Zeintzu lege? Aplikatu al zitzaizkien inoiz? Aurki al dezakegu inon horien konpilaziorik? Gustatuko litzaidake horren berri objektiboa izatea, ispilu efektuari eragiten segitzeko. Ez ditut  bertsioak maite, orijinalak baizik, gehien bat historian. Aldez aurretik, mila esker.