KANPAIAK, MEMORIA SUSTATZAILEAK

Arrasateko San Juan Bataiatzailea

Izan zen garai bat arrasatearron udako eguerdietako erritmoa letxuga-kanpaia izenekoaren tokeak markatzen zuela. Langileak  fabrikatik ateratzear zeudenean elizako dorretik danbada berezia jotzen zen, etxeko andreek jakin zezaten gizakumeak handik gutxira mahaian eserita edukiko zituztela, eta otordu azkar eta, normalean, arin baten ondoren ostera lantegiko bidean jarriko zirela. Hura entzunda, garbitoki publikoan azken harrikoa atera ezinik jardungo zuten andreak ziztu bizian abiatzen ziren etxerantz, lapikoa sutan berotzen jartzera edo letxuga entsalada prestatzera.

Kanpaiek markatu dituzte gure gizartearen biorritmoak. Eta jarri dudan adibideak garbi darakusan bezala,  ez bakarrik baserri giroan. Egia da kanpaiek modu berezian "agindu" dutela baserritarren artean, hurbiltasunarengatik, beharbada, edo menpekotasun estuagoaren ondorioz. Ala biengatik. Larunbat arratsaldeko hiruetan eliz-dorreko kanpaiek mezua ekarri didate, ohi duten kadentziarekin. Errepike metaliko hotza iruditu zait. Egia da uneko nor beraren egoera animikoak neurtzen duela mezuaren garrantzia, eta zentzu berdineko bi eskutitzek sentsazio kontrajarria piztu dezaketela hartzailearengan. Gaurkoak ez dit bibrapen baikorrik sorrarazi. Aitzitik, ilun sentitu da nire izpiritua, kanpaien doinuak iragan urrunaren eta orain helezinaren arteko talka ulertezina adierazi izan balit bezala.

Arrasateko Udala auzoko San Esteban eliza

Larunbat arratsaldeko kanpaialdiak zentzu anakronikoa piztu du nigan, hotsaren oihartzunak ez nauela egun ezertara eramaten frogatu nahi izan  bailuen. Kanpaiak, azken finean, gure herriaren bizitza sakratuaren erlojuak izan direla gogoratu dut eta horren egiaztapenak egun tokiz kanpo daudela baieztatu dit, iraganeko arratsaldeetako bezperak zein arrosario-otoitza fosilak baitira, inor gutxiren sentimenduei eragiteko bat ere gaitasunik gabeak. Kanpai-danbadak, beraz, alperreko deiadarrak ditugu, joandako ohitura sakratuen erakusle bezala hartuz gero. Zentzua eduki lezakete, ordea, memoria historikoaren sustatzaile gisa. Alde horretatik bakarrik begiratuz gero, kanpaien doinurik ilunena ere alaia gerta lekiguke. Izpiritua belztu ez dakidan, aurrerantzean kanpaien deiari zentzu erlijiosoa kentzen ahaleginduko naiz. Horrela kanpaiak atsegingarriak gertatuko zaizkidala uste dut. Eta, seguru, premiazkoak.