"Neguan izan
zen" titulatu zuen Xabier Letek "Egunsentiaren esku izoztuak"
bere liburuaren azken atala. Eta Letek berak behin aipatu zuenez, atal horrek
eskaintzen zion zentzua liburuari eta, oro har, ordura arteko bere sortzaile
izatezko bizitzari.Gertatu izan zait, pasa den negu gorriko asteburu izoztuan "Xabier Lete (auto) biografia bat" irakurtzeko aukera izan dudala, arrasatearrik oiartzundarrenak -Eusebio Iñarra- ekarri baitzidan liburua, peronea hautsiaren errekuperazioak beharturiko entzerratze zama arinduko zidalakoan. Eta asmatu zuen, bete-betean, eseraldi batean hasi eta bukatu bainuen.
Xabier tratatzeko aukera izan nuen. Hain zuzen ere, autobiografian aipatzen duen Sor Maria Luisa bere lehen maistra -"oso irakasle ona zen", dio- nire izeba zen eta haren bitartez egin nuen Xabierrenganako aurreneko hurbilketa. Oso azalekoa, baina Xabier abeslaria pittin bat gehiago ezagutzeko ahalbidetu zidana.
Gero, 1983an, bera Kultura Zuzendari izendatu zuten Gipuzkoako Diputazioan eta ni Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburuorderako hautatu ninduten. Harrez geroztik eta bi urtez kontaktu zuzena izan genuen, batez ere gai administratiboak tarteko. Ez zen, jakina, Xabier poeta ezagutzeko biderik onena.
Euskal Idazleen Elkartearen baitan, ordea, ugaldu egin ziren 1985-90 urteetan gu bion arteko hartu emanak, eta behin baino gehiagotan ireki zizkidaten Xabierrek eta Lurdesek Urnietako beren etxeko ateak. Behinola afaltzera ere joan ginen, gure kuitak elkarri kontatzeko. Poeta eta kantariaren sekretuak hobeto ezagutzera heldu nintzen.
Tartetxo bat geroago, 1994tik aurrera, Eusko Ikaskuntzaren nire
betebeharretatik ere, maiz mintzatu ginen gai desberdin ugariz. Sekretu bat
azalduko dut: eman nahi izan genion Manuel Lekuona Saria. Ahaleginak egin
arren, alperrik gertatu zitzaidan, ez bainuen konbentzitu ahal izan. Banindoan
sakontzen poeta, abeslari eta mistikoaren nortasunean.Baina Xabier joan zen gure artetik 2010ean, behin eta berriz eskatzen nion elkarrizketa literarioa egin gabe. Bere nortasunak erakarrita, lehen kantak entzun eta aurreneko poesia sorta irakurri nionetik, galdera mordoa neukan Xabierri buruz-buruko batean planteatzeko. Ez nuen gauzatu ahal izan nire asmoa, eta horixe daukat bihotzean arantza balitz bezala sartuta.
Neguko asteburu
hotz honetan, ordea, autobiografiaren irakurketaren bitartez nire balizko
galdera askori erantzuna eman die Xabierrek. Eta bere buruari eskainitako
erretratuan, berretsi dut Xabier gai izan zela munduaren mezua irakurtzeko.
Bizitza horixe bera baita: etengabe agertzen zaiguna irakurtzea eta
interpretatzea. Eta Leonardo Boff teologoak idatzita utzi zuen moduan,
iragankorrean iraunkorra irakur daiteke, denboraldi baterakoan eternoa eta
munduan Jainkoa. Xabierrek ideia sendo horretatik erritoak –Boffek sakramentuak
deituko lituzke- mamitzen jakin zuen,
haien bitartez bere bizitzarentzako eta, oro har, euskal komunitatearentzako
grazia sortzeko.
“Neguan
izan zen
oinazearen malutek
lurra zuritzen zutenean
eta elurra hilator errukitsu zenean,
orduan joan zinen hain maiteak zenituen
hartxoriekin batera...”
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina