IBERIAKO IPUINAK

Horixe da, euskaratua, egun hauetan esku artean izan dudan liburuaren titulua. Ohikoa baino denbora tarte luzeagoa eraman dit irakurketak eta arrazoia liburuko edukia azaltzen den hizkuntzen kopuruan dago: hamabost. Biziki atsegina izan dudala aurreratzen dut. Soseguz joan behar izan dut, batzuetan ozenki irakurriz, hizkuntza arrotzak nituenei zukua atera nahi bainien, eta irakurraldia ulergarriagoa egiten da nork bere begiek ikusitakoa belarrietatik ere bereganaten badu.

 Rosalía de Castro galiziarra – galegoz-, Vicente Blasco Ibañez valentziarra, valentzieraz-, Federico Garcia Lorca andaluziarra –romaniz-  eta penintsulako beste zenbait egileren ipuinak dastatu ahal izan ditut. Euskarazkoak Jose Migel Barandiaranek bere ikerketa lanetan jasoak dira.

Liburuaren hitzaurre interesgarrian,Joan Lluis Marfany hizkuntzalariaren aipu bat dugu, eta aldatu nahi dut hona: «Durant molts segles, la gent parlava d’ una certa manera o altra - i algunes d’ aquestes diverses maneras estaven més o menys relacionades entre si i es distingien més o menys unes d’ altres- però ningú no parlava en cap llengua » 

Eta halaxe da, baxu Erdi Aroko errealitate politiko eta instituzionalek baldintzatu baitzuten hizkuntzen erabilera. Eta botere politikoak hankaz gora jarri zuen hizkuntza desberdinetako hiritarren arteko harreman arrunta - elkar ulertzen zioten- gaztelania inposatuz beste guztien gainetik. Euskara ez dugu sail horretan sartuko, erromantzearen garapenetik kanpo baitago, jakina, baina politikoki hizkuntza-zentralismoaren garroak pairatu zituen, besteek bezala

Estatuaren egitura politiko, sozial eta mediatikoak eta mendetako tradizio judeo-kristauak - ez ahaztu Babeleko zigorra- hizkuntza txikiak madarikatu zituzten. Iberiako ipuinak liburuak erakusten digu argi eta garbi, Babel inbento bat izan zela eta inongo jainkoren zigorrik ez baizik hizkuntza-dibertsitatea oparia dugula, askatasunean garatu behar dena, historiaren eta, finean, bizitzaren bultzagilea ez baita homogeneitate monolitikoan ematen dibertsitatean baino.