EZ GENUEN TEORIA ONGI IKASI

 

Ia derrigorrezko irakurketa izan zen gure gaztaroan. Unibertsitateko ikasle baten bizitza eroso eta bigunetik pentsatzen genuen mundua alda genezakeela. Oker zegoela uste genuena iraultzeko behar den indarra egiteko aukera emango ligukeen palankarik gabe geunden, baina egunen batean ahaleginean irabaziko genuenaren ideiarekin bizi ginen.

"Dimentsio bakarreko gizona" irakurtzen genuen eta gizon-emakumeak suntsipen-bideen ekoizpen baketsuaren menpe daudela dioen teoria onartu genuen. Marcusek ohartarazi zigun aurrerapen teknikoa, batez ere, menperatze-tresna bat dela, gizartea teknologikoki garatzen den heinean, garapenak irekitako ildotik baitoa pentsamendua. 

Hirurogeiko hamarkadan guru izan zenaren teoria sozial kritikoak gizonen ekintza edo produktu kultural oro abagune iragankortzat hartzea proposatzen zuen, gaur egungoaren kualitatiboki ezberdina den beste forma baterako etengabeko trantsizioan. Hau da, bilakaerak planteamendu berriak ekartzen ditu... eta gizakiak gizakiaren gainean duen menderatzeko modu berri bat. Argi esan zuen: teknologiak menderatu egiten du eta gizarte beharrak  behar indibidualetan eraldatzen ditu, gizabanakoa teknologia hori obeditzera bultzatuz. Gizakia "dimentsio bakarreko gizaki" bihurtuta amaitzen da, pentsamendu, askatasun eta arrazoibiderik gabe.

Ahaleginean irabaziko genuenaren ideiarekin bizi izan ginen.... baina oker geunden. Ez genuen, antza, Marcuseren teoria behar bezala ikasi. Edo ahaztu egin zaigu, zeharo.

GARIZUMA, RAMADAN ETA BESTE

Nik uste dut adinean aurrera egin ahala, harridurarako ahalmena gero eta luzeagoa bihurtu zaidala bizitzaren arlo guztietan. Beharbada, zaintza pixka bat jaitsi dudala da gertatzen zaidana, gero eta ekarpen gutxiago egin baitiezaioket mundu honen etorkizunari, bestaldetik egunez egun zoroago ageri dena.

Duela egun batzuk Marco Rubio AEBko estatu idazkaria ikusi ahal izan genuen hedabideen aurrean bekokian gurutzea markatua, Garizumaren hasiera ematen duen asteazkenean errautsak jasotzera eliza batetik pasatu ostean, ziurrenik. “Hemen nago” predikatzen ei zuen kubatar jatorriko pertsonaiak, ene ikuspuntutik kristau-yoruba sinkretismoaren erakustaldi batean. Eskuinarekin lerrotu ez diren hedabideetan Rubio jaunaren jarrerari buruzko kritikak eta txantxak ez dira falta izan.

Orain dela gutxi ere Anoetan eten egin zuten bertakoen eta
ingelesen arteko partidua, zelaian zeuden zenbait futbolarik beren Jainkoari eskerrak aurkeztu ahal izateko, euren kredoak agindutako barauari amaiera emanez. Eta komunikabideek – denek- kazetaritza onaren ohiko asepsiarekin jaso zuten albistea, gertatutakoari buruzko kritikarik edo txantxarik sartu gabe. Mendietako gurutzeak suntsitzearen alde daudenen aldetik ere ez nuen inolako iritzirik ikusi. Bide batez, futbol zelaiko kasu honek frontoietan eguerdiko Angelusen desagerpena ekarri zidan gogora, garai hartan argudiatuta, besteak beste, jokoa moztuz gero pilotariak hoztu egiten zirela. A! Eta, badaezpada ere, bere Jainkoari otoitz egin nahi dionak - Marco Rubio edo goi mailako futbolistak badira ere-  horretarako ahalbidetutako tokietan egin behar duelakoan nago, bera bezala pentsatzen ez dutenak aztoratu gabe.

Bada, jaun-andreok, egunez egun frogatzen ari gara gizonak eta emakumeak oso animalia hipokritak garela, eta kasu bakoitzean egokiena zaigunaren arabera jarrera bat edo beste hartzen dugula. Horrek, eta hasieran esandakoaren kontraesana bada ere, ez ninduke batere harritu behar.

FARMAZEUTIKAK

 

Hego Euskal Herrian egindako inkesta berri batek argi erakusten du 15 urtetik gorako herritarrok sendagaiak hartzeko joera dugula. Ez da ezer berria, adinagatik ikuspegi historiko zabalagoa dugunok gogoratzen baitugu ohitura hori errealitatea izan dela gure bizitzako aldi guztietan, intentsitate gehiago edo gutxiagorekin etapa bakoitzean, eta -zorroztasun zientifikorik gabe baieztatzen dut- etengabe hazten ari den joera dugu.

Sendagaiak hartzen ditugu, askotan beharragatik. Baina, gehienetan, modu induzituan medikatzen gara, eta telebistak etengabe ekartzen digun iragarki komertzial mordoari erreparatu besterik ez dugu, farmazialaria publizitatean gehien inbertitzen duen sektoreetako bat dela konturatzeko, eta ez, hain zuzen ere, gizateriaren osasun hoberenean interesatuta dagoelako, baizik eta bere finantza-emaitzen egoera onari begira lan egiten duelako, izan ere horregatik dago merkatuan.

2020ko krisiaren ondorioz, farmazia industriak botika berri eta eraginkorren ikerketan eta garapenean egindako inbertsioak erretiratu zituen, eta horrek gobernuaren esku-hartzea ekarri zuen momentuko beherakadaren ondoriozko zulotik ateratzen lagunduz. Eta goranzko martxa batean, farmazia konpainien kontuak berriro ondu ziren, irabazi lotsagarriekin.  Panorama globalari begiratu besterik ez dugu egin behar ziurtatzeko farmazia-enpresek behin eta berriz azpimarratzen dutela irabazi handiak behar dituztela berrikuntzan eta I+Gan inbertitu ahal izateko. Hala ere, hasieran esan bezala, gehiago gastatzen dute arlo komertzialean eta marketinean, ez aipatzearren borondateak erosten xahututakoa.

Duela urte batzuk Mugarik Gabeko Medikuen txosten batean irakur zitekeen farmazia-enpresa batek sendagai berri baten ikerketaren kostua 1.000 milioi eurokoa dela dioenean, erraz hazten ari direla zifra hamar aldiz. Eta gero derrigorrezko galdera datorkigu: inbertitutako dirua ez al da gehienbat funts publikoetatik ateratzen? Unibertsitateetako ikerkuntza, gobernuaren  berarena, onura fiskalak... kontuan hartzen al dira enpresa hauen irabazi-egarria murrizteko? Patenteak farmazia enpresaren izenean erregistratzen dira. Nork jartzen du ordena sektore honetan? Non daude sendagai generikoak?

Automedikazioari buruzko inkesta bat aipatzen hasi naiz eta berriro diot pertsonok oso inpresionagarriak garela, batez ere geure osasunari dagokionez. Eta farmazia industriak asko daki horri buruz.

Argazkia: BBC

KONTRAESANA GARA

Kontraesanen artean bizitzera ohituta dago gizakia. Ez da ezer berri gure artean teorikoki defendatutako jarrera praktikan kontzienteki hausten dugula. Ez gara ehuneko ehunean koherente gure postulatuekin eta bizitza bera kontraesana dela aldarrikatzen duen baieztapenetik oso hurbil gaudela frogatzen da behin eta berriz. Geu gara hori .

Uste dut egungo errealitatea aurreko adierazpenak inoiz iritsi ez diren maila batean jartzen ari dela. Kontraesan etengabe eta arriskutsuan bizi gara, eta halako egoera baten ertz zorrotzek hain distantzia laburrean igarotzean, gutxien uste dugula erdibi gaitzakete, oharkabez.

Monedero, Errejon kasuak -gure artean aireratuenak aipatzearren- Alice Weidel Alemaniako eskuin muturreko hautagaiarena, Elon Muskenen alabaren ingurukoa, Milei motozerradun iruzurtiarena, Trump kalifikaezinarena, egun batean zerbait asmatzen duena, hurrengo egunean mehatxatzen diguna, hurrengo egunean zoriondu eta abar. Elizako ataletan edo/eta gainerako hilkorron bizitza arruntean ez sartzeagatik, noski.

Norberaren kontraesana gure ingurukoenei gehitzen badiegu, ondorio bakar batera iristen gara, hots, bizitza bera kontrajartzen dela uneoro.

Argazkia: Ekain

INBUTUA ERABILIZ

Duela hamar urte esan izan balidate inbutu txiki bat emango zidatela ingurumena zaintzeko nire konpromisoa salbatzen saiatzeko, barre algaraka egingo nuen. Barrez lehertuko nintzen, ohituta geunden moduan egonda –edo hori uste nuen– norberarengandik hasten den eta inguratzen gaituen natura errespetatzera.

Ez dakit guztiz oker nengoen edo kontzientziazio prozesua atzerakoia izan den eta ikuspegi ekologikoaren a-e-i-o-u-ra itzuli garen. Egia baita inbutu bat oparitu didatela, eta horrek -diotenaren arabera- planeta salbatzeko kontzientzia pizten lagunduko ei dit. Eta berriro barrez kizkurtu naiz... baina oraingoan mingostasunez.

Gure agintariek uste badute ekimen honekin ingurumenari begirune aurkezteko dugun betebeharra hobetuko dugula... arrazoia izan dezatela espero dut. Modu jauzilari batean pentsatzen duen batek urrutiko bulegoan hartutako erabakia bada, ordea, ez dut barre egiten; ilundu egiten zait gogoa eta amorruak gainezkatzen nau. Eta ematen dit azken boladan aplikatzen ari den politika -nolabait esatearren- hortik doala, inbutua erabilita errazago irentsi dezagun.

GUANTANAMO, MON AMOUR

Gainean ari zaigun hondamendi global berri honetan, ongizatearen gizartetik geratzen zitzaigun apurra desegiteaz haratago nora eramaten gaituen inork ez dakien estrategia geopolitiko batekin, galdetu egin genezake Trump jaunak ezarritako zirkuak ote duen lekurik bururik gabeko funambulista edota kolore anitzeko pailazo gehiagorentzat.

Egiaztapena da hondamendi naturalen ondoren, biktimekiko elkartasun materialaren mugimenduak sortzen direla, hamaika kasutan kaltetutako eremuetako nagusien poltsikoetan amaitzen dutenak. Oraingo zirkuko jabearen emanaldiaren ostean, lider ilehoriari eskua luzatzeko prest dauden herrialdeen elkarlanerako deialdiak izan dira, esaterako El Salvadorrek. Zeren truke? Jakina, denak du bere prezioa.

Eta hori gutxi balitz, Etxe Zuriko maizterraren aurrerako ihes egitean Guantanamoko bidea agertzen da. Aukera izugarri ona Trumpentzat: etorkinak bidaltzen ditu uhartera, arazo bat kentzen du gainetik... eta, zirkuko magia bezala, egun batean Guantanamoko espetxea ireki eta milaka iheslari Kuban zehar hedatzen dira. Trumpek dagoeneko bere gizonak ditu Habanan! Orduan Kubako resort prestatzen has liteke, Gazakoarekin amaitu ondoren. Ez da broma.

Argazkia:  huffingtonpost.es

SABEN AQUELL QUE DIU…?

Igarlearengana joaten den batek atea jotzen du eta barrundik datorren "Nor da?" entzuten du atez bestaldetik.  “Arraio!  Ederto hasten gara!”  etorri berriak bere bururako.

Horren gisako zerbait etorri zitzaidan burura adimen artifiziala dela eta, txinatar eta amerikarren artean berriki gertatutakoa irakurri nuenean. Pentsakor geratu nintzen, ez hainbeste Nvidiak bat-batean seiehun mila milioi dolar inguru galdu dituela adierazten zitzaigulako, baizik eta amerikar adimen artifizial guztia gorabehera, txinatarrek ipurdia airean utzi dutelako, ondo utzi ere. Hainbeste AA, eta nora zeuden begira amerikarrak?

Ipar Amerikako erraldoia dardarka ikustea pozten nauen zerbait da, eta nork daki ez ote den yanki harroputzen orbitan ez dagoen guztiaren kontrako jarrera harro, likidazionista eta eskrupulurik gabeko baten amaieraren hasiera.

Baina inozo izateari aspaldi utzi nion eta ez naiz «komunista» begi urratuez fidatzen, beren izpiritu inperialista argi eta garbi erakutsi baitute.

Argazkia: https://www.britannica.com/technology/artificial-intelligence