KAFEAREN PENTSAMENDUAK

Pentsamenduak ez dira zuretzat edo niretzat, hau da pertsona konkreturentzat, eginak: nor berarenak ditugu, sortzaileak berak maita edo gorrotatzeko. Nork bakarrik daki zerk eragin duen hausnarketa eta horren zergatikakoa. Horixe islatu zuen Guido Ceronetti idazle eta pentsalariak, «Tearen pentsamenduak » bere liburuaren inguruan.

Nik kafea dut piztailea, irakurketaren meandro zalantzagarrietan edota hizki bata bestearen ondoko misterio kilikagarrian barrena egitear nagoela. Kafeak norabiderako arreta eskatzen dit, nahiz eta bidean behin eta berriz galduko naizela badakidan. Aurrera eta atzera jarraikian datza ibiltzea, urrats oker baten ondoren berriz ere aukerakoa- ez derrigorrez zuzena- ematera zure burua behartzean.

Ezagutza arerioen elkarketa dela zioen Ceronettik eta bat nator berarekin. Elkarketak ez du esan nahi, inondik ere, pentsamenduen batasun itxia. Areago, bizidunen arteko bat egitea kaltegarria gerta daiteke, ez baitzaio diskrepantziari zirrikiturik uzten. Arnas hartzea eragotzi egiten du pentsamendu bateratuak. Pentsamenduek osatzen dute ezagutza. Pentsamendu solteek, hain zuzen, horien derrigorrezko kateaketak hondamendira eraman baikaitzake. Jakingo balute profetek zenbat kalte eragin duten gizaterian euren dotrinekin! Pentsamenduak, berez, inokuoak dira, baina iratzargailuren antzera kontzientzia izio dezakete, hausnartzailearena, jakina, eta agian baita beste norbaitena ere. Heraklito klasikoarekin lerrotuta, idazle eta filosofo italiarrak zioen iriztuaren antzerako efektua erion beharko lukeela pentsamenduak: teoria monolitikoetan sutzarra piztea. Pentsamenduek elkartu egin gaitzakete; dotrinek, aldiz, bloketan bereiztu.

Argazkia:depositphotos.com

EUSKALDUNOK DIFERENTEAK OMEN

Ez dakit ona ala txarra den. Ni, dena den, lasai utzi nau albisteak, ez dit inolako dardararik eragin, nirekin ez balihoa bezala. Gauza da, Science aldizkari ospetsuak lan bat argitaratu duela, gainerako iberiar herriekin alderatuta euskaldunok apur bat desberdinak garela adieraziz. Ikerketa lanak mundu osoko zientzialariren ekarpenak biltzen ditu - Euskal Herriko batzuenak barne- eta sinesgarritasun puntu bat eman behar zaiolakoan nago.

Euskal hiritargoaren isolamendu genetikoa Burdin Aroraino heltzen dela egiaztatu bide dute zientzialariek, hots Kristo aurreko lehen milurtera arte. Eta geroagoko migrazioek ez ei zuten arrastorik utzi Euskal Herrian. Horren harira, diodan, ez dudala albistearen gain politiko ahobero burumotzen tonuz kanpoko ateraldirik inon entzun edo irakurri, euskaldunoi arrazistak izatea leporatuz.

Baina hasieran nioen moduan, ez hotz ez bero utzi nau albisteak. Begira, ezinbestekoa da  atzera begirako zientzia ikerketa burutzea eta emaitzak publikoari aurkeztea. Interesgarria derizkiot gure jatorria -edota inuitena- ezagutzeari, nondik gatozen jakiteari. Baina bego hor iraganari buruzko ezagutza osoa. Mugarri mugiezina da, besterik ez. Interesgarria baina ez halabeharrezkoa bizirik segitzeko. 

Argazkia: science web orria

KONTUZ IMITATZAILEEKIN!

Errealitateak fikzioa gainditzen duenean on bidetik goazela adieraz dezake termometro sozialak. Jakina, kontrako esangura ere eduki dezake, baina gizon-emakumeon gaitasunak zentzu positiboan markatzen badu, ez dago langa gaindiezinik. Gizarte lorpenik handienak fikziozko xedeak izatetik proiektatu ziren aurrerantz. 

Norbaitek arestian idatzi du utopia hil dela. Ez dut uste, eta eguneroko praxiari erreparatuz ameslari baikorrak hemen eta han aurki ditzakegula frogatzen da. Baliteke tonuz kanpoko ahotsgailuek diskurtso karrankari lohiari etengabe kantxa ematea eta hedatzen den sentsazioa bestelakoa izatea, baina pentsatzen dut badela gizon-emakumeon artean nahikoa indar itxaropentsuak izateko.  

Inboluzionismoaren aurrean hortzak argi eta garbi erakusteko gai bagara eta gizateriaren onura hobetzen oraindik aurrean frakak bete lan dugula konbentzituta bagaude, aurrera egingo dugu. Baina bidea ez da samurra. Inboluzionistak jantzi desberdinak erabiltzen ari dira euren benetako nortasuna estaltzeko eta utopia aurrerakoiak zailtasunak edukiko ditu, gero eta larriagoak, garia lastotik bereizteko. Kontuz imitatzaileekin!

Argazkia: JMVM

GUK ELIKATZEN DITUGU

Umearen logika aplikatzen ari da gaurko eszenategi politikoan. Gogoratzen al duzu, irakurle estimagarria, txikiak gineneko gure adinekoekin haserretu eta borrokan hastear erabiltzen genuen zemaia? “Eta esaten badiot nire anaiari (lehengusu, aita, kaleko indartsuak, jainkoa...)?" Lehiakideen arteko nagusitasuna bakoitzak bere aldera “eraman” zitzakeen laguntzaileen indarrez erabakitzen zen... Egia esan, anaia ez zen inoiz azaltzen, ezta lehengusu, aita, kaleko indartsuak edota jainkoa bera ere. Beraz, ez zen ezer erabakitzen norgehiagoketa dialektiko hartan.

Egungo eztabaida politikoak antzeko bidetik garamatza: adimenaren logikari bizkar emanda, zurrunkeria itsuaren aldeko apustuan oinarritzen da erabakia. Gatazka jarraikia elikatzen da,  muturretatik disparatzen ari, eta emozioaren presioa da arma hilgarria. Batzuetan eskuineko muturrekoek irabazten dute bataila; besteetan ezkerrekoek. Baina gerrak horretan irauten du, gerra izaten, inork ez baitu auziaren erroak non dauden ikertu nahi.

Politikoak tele-set batean ari dira, reality show etengabean, eta haurtzaroko ume haiek bezala, bakoitzaren anaia, lehengusu, kaleko indartsu eta jainkoari egiten diete dei, beste muturrekoa zapaldu eta txikitzeko helburuarekin. Bada diferentzia bat, dena den, haur haien eta oraingo politikoen borroketan: hartan inor ez zen kaltetuta gertatzen. Egungoan, aldiz, hiritar zibilok gara galtzen dugunok... hiritarron botoari esker. Guk elikatzen ditugu.

Argazkia: JMVM 

FRANCORI EZ APLIKATU, MESEDEZ!

Jakin ahal izan dugunez Francoren gorpua  ekainaren 10ean aterako dute hilobitik, askoren pozerako eta batzuen haserrerako. Asko gara, bai, berria atsegin dugunok, baina horien artean nagoen arren kezka puntu batek ere ikutu nau, arestian komunikabideetan irakurri ahal izan dugun albiste batek eraginda. Ez dakit nola hartu behar dudan gainera datorkiguna, izan ere horren aplikazio zuzenak ustekabe galanta eman liezaguke. Esplikatuko naiz.

Scientific Reports zientzia aldizkariak adierazi berri duenez, zientzialari talde batek, laborategiko esperimentu batean denboraz atzera egitea erdietsi du. Segundo baten milioirena izan bada ere, atzera joan ei dira denboran eta zientziaren branka iraganari begira jarri dute. Ametsik desiragarrienak ... baina baita beldurgarrienak ere dantzan hasi dira, beraz, hainbatengan, etorkizunak zein nolako iragan ekarriko ote digun zain.

 

Niri, aurreratu dudan bezala, bi albisteek sentsazio kontrajarria piztu didate, izan ere zientzia aplikatuko balitzaio Francoren momiari... ostera jar gintezke 1936ko uztailean eta kasu horretan tristezia, ikara eta tragedia bihurtuko litzaiguke askori poza. Badaezpada ere, Scientific Reportseko burutsuei idaztekotan nago, euren inbentoa jeneral erailearengan ez aplikatzeko eskatuz. Egingo al didate kasu?