BILATU

martxoa 18, 2024

ZERBAIT EGIN AL DEZAKE ADIMEN ARTIFIZIALAK?


Norbaitek aztertu beharko luke adimen artifiziala gai ote den politikak, oro har, munduan zehar bere eszenatoki ezberdinetan erakusten duen fenomenoaren atzean ezkutatzen den enigma deszifratzeko. Bederen, adimen natural hurbilena ez da erreakzio sozial jakin batzuk azaltzeko gai.

Latitude guztietan gaur egungoa bezalako panorama zail batean, itzalpeko botereek inoiz ez bezala gidatu eta manipulatutako biztanleria izanik, politikoki ageri diren aukera desberdinak eskuin basatiari indarra ematen diotela egiaztatzea, ez da sartzen logikaren gaineko nire kontzeptuan. Eta ez dut esan nahi demokraziak ezin dituenik erreakzio irrazional zehatzak bereak egin. Baina hortik denboran irrazionaltasuna sendotzera, egia da ezin dudala ulertu.

Bizi garen estatura mugatuz, egunero Guinness errekorrak ezartzen dituen ezkerreko eta eskuineko ustelkeria politikoarekin, goizero erakusten zaigunaren kontrako protestan biztanleria osoa ez dela kalera ateratzen ikusita, goian aipatzen ditudan ezkutuko botere horiek beren helburua lortu dutenaren sintoma da: gu ardi pelele hutsak bihurtzea eta haien interesen alde programatzea.

Eta ez dut ezer adierazi nahi, nirearen bezalako batez besteko adimen naturalarentzat zer esan nahi duen alde batetik eta bestetik eurenek egindako delituak defendatzen ikusteak, “baina zuk gehiago” iraingarri batekin.

Argazkia: cincodías

martxoa 11, 2024

POESIAN BARRENA

 


Ez naiz poesian aditua. Baina gustatzen zait, eta hori nahikoa da eroso sentitzeko esku artean poema liburu bat dudanean. Beste gauza bat da -bizitzako arlo guztietan bezala itxaropenak eta azken emaitza neurtzen direnean- liburua amaituta irakurritakoak asetu ote nauen. Poesia irakurtzen hasi nintzen, ziur asko, sorkuntza poetikoan egin nituen lehen saioekin. Hori, igaro diren hamarkadek emandako ikuspegiarekin aztertuta, oso denbora tarte laburra izan zen, baina nahikoa, hain zuzen, bide onetik ez nindoala konturatzeko.

Geografiko zein emozionalki, gertuko eta urruneko poetekin gozatu dut. Irakurtzea da kontua, begiak itxi eta harrapatutakoa barneratzen saiatzea, nor idatzi duen ahaztuz -beharbada osagairik zailena. Betetzen bazaitu, liburuaren hautaketan garaile izan zara.

Garai batean poesia musikatuak erakarri ninduen indartsu. Greateful Dead-etik Xabier Leteraino, Bob Dylan, Tim Hardin eta Donovan barne. Geroago poesia biluzia besarkatu nuen, edukia nahas zezakeen gehigarririk gabe. Eta egileen zerrenda zabaldu egin zen, emaitza positiboarekin.

Eta bitxiena da ez dudala lehentasunik gogoko poeten artean. Deskribaezina bihurtzen den emozioa sortzen didana da momentu horretako nire egilerik gogokoena. Eta gerta daiteke biharamunean zeharo ahaztu dudala bere izena.

Argazkia: Zuriñe

martxoa 04, 2024

ERRUKIA ETA LETRAK


Goizeko ibilaldietan erakartzen nauten motiboak erretratatzen ditut sarri. Denbora laburrerako etorri naiz argazkietarako erakargarritasun ugari eskaintzen dituen hiri batera eta gaur lerro hauekin doan argazkiko muralak arreta irabazi zidan atzo. “Errukia eta letrak” zioen eskola baten sarrerako zeramika bikainak. Hezkuntza zentroa zuzentzen duen ordena erlijiosoaren leloa izan behar du, antza denez.

Leloak pentsarazi ninduen, eta zalantzak nagusitu zitzaizkidan. Ez dakit halako mezu baten sortzaileak errukiaren kontzeptua ala letrena presenteago izan zuen bere sentimendua adierazteko orduan. Eta ez nago ziur, eskolara joango ziren ikasleei zuzenduta, bere etorkizuna zuzentzeko bidea literaturatik ikusten duen gizagaixoari aipatu bertute hori aplikatu nahi izan ote zion, eskola-umeei xuabe-xuabe ohartaraziz balizko arriskuaz, idazle lanbidea edo antzekoa bereganatuz gero.

Zalantzarekin baina ezpainetako irribarrearekin urrundu nintzen ikastetxe hartatik. Eta irekita aurkitu nuen lehen tabernan txokolatea eta txurroak eskatu nituen.

Argazkia: JMVM

otsaila 26, 2024

SORTZEA GOZATZEA DA


Autobusa irten zenean euria ari zuen eta erdibidean elurra. Barruko giro beroak musika entzutera animatzen zuen. Irratia piztu eta RNE Radio Clásicara konektatu nintzen. Beethovenen zazpigarren sinfoniaren bigarren mugimenduko notek, hau da, Allegretto famatuak, inguratu ninduten. Eta denbora batez konpositorearen bizitza garatzen den inguruneetara -1812- eraman nuen nire burua, obra hau sortzeko garaian, bainuetxe batean konfinatuta,  jada hazten ari zitzaion gortasuna arindu nahian ziharduela.

Eta ezin izan nuen neure baitan erreproduzitu besterik egin, nahi zuen bezala entzun ezin zuen melodia bat sortzeak Beethovenentzat suposatu behar izan zuen drama, nahiz eta ziur nagoen bere frustrazioan gozatzera iritsi zela, haren mamia igarri zuelako, edo, beste era batera esanda, musika bere baitan eszenifikatu zuelako.

Sortzea gozatzea da, zentzumen guztiekin egin ezin baduzu ere. Zerbait desberdina gauzatzeko gai zarela egiaztatzeak zorionera garraiatzen zaitu, nahiz eta barrenean zorigaiztoak hunkituta sentitu, madarikazioaren jomuga zarela uste izan arren. Iruditzen zait ez dagoela ezer baliotsuagorik helburu berri baten etengabeko bilakuntzan aritzea baino, atzean utzitako bide bertsutik segitu ala ez, baina, beti-beti- ezezaguna mendera dezakezula pentsatuz.

Argazkia: Zuriñe

otsaila 19, 2024

BESTE PLANETA BATEKOEN ESPERIMENTU TXARRA AL GARA?

 


Azken astean, bi gertakari izan dira, berriro ere mahai gainean betiko galdera jarri dutenak, ideologikoki eta psikologikoki orekatuta dagoen gizarte batean benetan bizi garen ala ez. Lehenik, bazkideen irabaziak helburu bakarrarekin zenbait politikari ohik sortutako eta osatutako aholkularitza enpresa batean Garzon ministro ohiaren sartu-irteteaz ari naiz. Bigarren gertakaria, Hitlerren ondoko gizona eta milioika judutarren erailketaren erantzule zuzena izan zen 
Heinrich Himmleren antzeko adierazpenak egin dituen autonomia erkidego bateko presidentearentzako bere koloreko talde politikoaren Parlamentuko txaloak dira.

Beren “lorpenengatik” kobratzen dutenen parte izateko nahia justifikatzeko Garzonen arrazoibidea goragale hutsa iruditu zait. Lekuz kanpokotzat ez ezik, batez ere duintasunik gabetzat jotzen dut, gizon horren orain arteko argazki positiboa bapatean negatibo iluna bihurtu izan balitzaigu bezala. Bestalde, bere presidenteari txaloak eman dizkion taldeari buruz, eta hemen ez da ezer gertatu!, gogorarazten dit lagun min batek esan ohi duena, gizateria beste planeta bateko adimen gorenen esperimentua garela; eta edozein egunetan itzuliko direla eta denok likidatuko gaituztela, gugandik izaki adimentsuak sortzeko nahian izan duten porrota dela-eta.

Argazkia: Ekain

otsaila 12, 2024

TRAKTORE GEHIAGO BEHAR DIRA


Traktorezaleen oldarrak ezer garbi utzi badu, politikoen hauskortasuna izan da.

Ez dut baloratu nahi matxinada indar erreakzionarioek edo nekazariak defendatzen dituzten sindikatuek eragin duten. Elementu mobilizatzaileari buruzko eztabaida lekuz kanpokoa iruditzen zait, garrantzitsua emaitza baita. Eta uste dut traktoreek lortu dutela, lehenik eta behin, zeharo alienatuta den gizartea bere lozorroan apurtxo bat deseroso sentiaraztea eta, bestetik, bere arau "globalizatuekin" mundua zurruntzea erabaki duen kasta politikoa izutzea. Itzalpean zirkuko hariak tiratzen dituzten planetaren jabeen morroiek beldur handia diote edozein mobilizazio antolatu kolektiboari.

Protestak sistema ekonomikoaren puntu ahulak ukitzen dituenean, gertaeren bilakaera, berehalakoa izateaz gain, aldaketa baten azeleratzailea izan daiteke, iraultzailea ez bada ere, eta eragin positiboa izan dezake protestaren eragileengan. Hau da, antolatutako protestaren aurrean status quo-ak dar-dar egiten du. Beti gertatu izan da horrela eta XX.mendea diodanaren erakusleiho izan zen, maila guztietan.

Gertatutakoa ikusita, munduko gizartea animatuko nuke traktore gidariak kontratatzera aldian behin kalera atera daitezen, munduan gosetea desagertzearen alde, bakearen alde, herri guztien garapen ekonomiko eta giza garapenaren alde, eta abar luzearen alde borrokatzeko.

Argazkia: EFE


otsaila 05, 2024

EZ DAGO IRTENBIDERIK

 


Susto handia hartu nuen herenegun, nahiz eta, ongi pentsatuta, topatuko nuela suposatu beharko nuen zerbait izan zen. Madrilgo auzo dotorean nengoen eta itxurakeriagatik arreta irabazi zidan eliza hark, batez bestekoa baino bizi-maila altuagoa zirudien hainbat auzokideren berotasunaz gozatzen zuen. Bi sexuetako kaietanoak tenplutik sartzen eta irteten ari ziren, bizitza mesedegarria izan zaiela zerakutsan ziurtasuna aurpegietan marraztua, gainerako hilkorrok ibiltzen garen aldeetara begiratu beharrik gabe.

Ez ninduen harritu aldarean zegoen bandera ori-gorriak, ezta —are gutxiago— une hartan eliztarrei zuzentzen ari zitzaien apaizaren hitzaldi zaharkituak. Bisitan nengoen, eta ez nuen ezer esaterik haren hitzei. Sartu izan ez banintz saihestuko nituzkeen berba pozoitsuak eta nire haserrea.

Baina nire harridura handia izan zen, Roucoren 2014ko erabakiaren arabera gaur egun basilika den tenplu hartatik atera nintzenean. Elizaurreko horma nagusian, eliztarrek arazorik gabe irakurtzeko moduan jarrita, plaka zegoen: “Jose Antonio Primo de Rivera, presente” 36ko gerran garaileen bandoan hildako zenbait kideri eskainitako bigarren plaka batekin. Eta ia-ia K.O utzi ninduena izan zen, izen haien arteko lehena Marcelino Oreja Elosegirena zela irakurtzeak.

Jaun andreok, ez dago irtenbiderik. Ez dago.