LAU EHUN URTEREN BURUAN, AGUR

Betiko itxi bide ditu bere ateak herriko tenplu batek, elizaren gauza guztiekin bezala eternaltasunarekin ere zuhurtasunez ari behar den arren.Lau mende luze iraun du zabalik, herritarron betekizun izpiritualei laguntza irisaraziz, eta historiako gorabeheren uhinetara mugitu da zerbitzua, izaera publikoko beste edozeinen arabera, ibilbideko une erpin eta ibarrak tartekatuz. 

Lau ehun ez baina hirurogeita bost urte ezagutu dut bizirik erlijio-eraikin horrek, frantziskotarrak, herriko apaizen oposizioarekin, herrira itzuli zirenetik. Freskoa dut oraindik gogoan, igande goizeko meza nagusira sartzea ezinaren hurbileko ariketaren antzerako zerbait zeneko argazkia. Hura zen jendetza! Eta eliztarren jarioa ez galtzeko apaizen erreakzioa ere halakoxea gertatu zen.

Frantziskotarrak euskaltzale, herrikoi, hurbilak genituen,... apaizen nolabaiteko ortodoxia ilunagoaren ondoan. Luzaroko pultsuan, ordea, korronte ofizialista atera zen garaile eta eliztarron transbase berriak lehengo uberkara eraman zituen urak. 

Frantziskotarrak historiako liburuetara igaro ei dira herrian. Tenplua itxi da eta horren esparruan zer arraio era daitekeen da oraingo galdera nagusia. Beste lau mendetako bizitza aberatsa opa diot eraikinari, hiritarron oinarrizko betebeharrei erantzuna eskainiz. Halabi!

Argazkia: JMVM 

MINOTAURO ESPAINIARRA

Minotauroaren mitoa etorri zait gogora espainiar egoera politikoaren azken kapitulu dardaragarriarekin. Eta ez da bakarrik, edo hori uste dut behintzat, Andaluziako aliantza hipernazionalista ultrakatolikoaren puntu nabarmen bat zezenketa eta halako espektakuluetarako itunkideek adostutako babes hertsiarengatik. Ez. Erregina burugabe baten eta Kretako Zezenaren artean sortutako semea zen Minotauro. Eta Dedalok diseinaturiko labirinto ospetsuan entzerratu zuten, handik inoiz atera ez zedin. Konpentsazio gisa, noizean behin zazpi dontzeila eta zazpi mutil gazte entregatzen zizkioten erdi zezen erdi gizona zen munstroari. Giza haragia bakarrik jaten zuen eta egunetik egunera hazten zihoakion apetitua.

Espainiako eskuin muturrak - zabala bera, bai horixe!- badu bere Minotauro propioa, Aznarren trebeziarekin erdietsita. Eta labirinto ilun eta arriskuz betean ezarri dute, bertatik bere amorrua eta gorrotoa zezen-larru geografiko lau muturretara haizatzeko. Barruko munstroak Kretakoarekin duen diferentzia bakarra buruen kopuruan datza: honek hiru ditu, zein baino zein beldurgarriagoa. Baina kretarra bezala, hiruburu asezina da eta prest dago edozein arrasto bizi irensteko. Jakina da munstroek iluntasuna nahiago dutela, eta hiletetako -eta prozesioetako- lutua atsegin dutela.

Azkenik Minotauro klasikoa Teseo gazteak hil zuen, eta Ariadna maitagarriaren laguntzarekin labirintoko irteera aurkitu zuen, baina aurretik zezen-gizakiak sekulako txikizioak egin zituen irteera zaileko espazio hartan. Espainiakoan zer gertatuko den ikusteke dago, baina munstroa harro, probokatzaile eta matamoros paperean dabil. Ez da, bestalde, hodeiertzean balizko Teseorik antzematen, eta inork ez daki ezer Ariadnaz. Iluntasuna da nagusi labirintoan, eta hiruburuko munstroa gustura eta eroso ari da iluntasunean.

DON TOMAS, APAIZ ANARKOA

Don Tomas, 2018ko ekainean

Badakit ezin zekiokeela aplika Bakunin edota Durrutiren jarraitzailearen titulua. Ez doa hortik. Ezta kristau anarkismoaren ildotik ere, nahiz eta Don Tomas hurbilago egon zitekeen pentsamendu horretatik, Ebanjelioaren ikasgaiak funtsezkotzat jotzen baitzituen, oinarrizkoak, eliz erakunde guztien gainetik. Gero itzuliko naiz horretara.

Don Tomas 1956an heldu zen Arrasateko Udala auzora. Nik handik hiru bat urtetara ezagutu nuen. Ez zuen Font i Andreu gotzainak toki errazera igorri. Auzorainoko bidea artean astobide genuen, hamar urteko mukitsuok pare bat ordutan gainditzen genuena. Eskuarki, bertako frontoi txikia zen harainoko gure igoeraren helmuga, batez ere ostegun arratsaldeetan, jai genuela ikastetxean. Eta gehienetan Don Tomas izaten zen pilotan arerioa, gu baino trebeagoa, mardulagoa eta eskarmentu handiagokoa. Ordurako bazuen ospea inguruetako onddorik onenak hartzen zituela. Eta zizaleku guztiak zituela ezagun.

Don Tomasek ordezkatu behar izan zuen Udalan bere bizimodu desbideratuarengatik hierarkiaren aginduetara handik atera behar izan zuen Errenteriako apaiz bat. Ez zen xede samurra, baina “Ikutixo”ko semeak jakin izan zuen garaile ateratzen. Eta bete egin zuen gotzainak eskatutakoa.

Gero, Don Tomasek bere esparru propioa eratu zuen Udalan eta hantxe eraiki zuen bere eliz eta gizarte-barrutia. Edozein aitzakia ongi zetorkion artziprestazgoko apaizen bileretara ez joateko; areago, diotenez askotan gotzainari ere esan zion ezetz. Eta udalatarrek maite egiten zuten euren gida izpirituala.

Lehengo astean hil zen Don Tomas, laurogeita hamar urterekin eta sotana harrotasunez luzitzen. Don Tomasi Udalako Mateo Txisturen bertsio modernoa egoki zekiokeelakoan nago, apaiz ehiztariak ere anarkismo puntu bat baitzerakutsan bere jarreran.

Apaiz on bat izan da Don Tomas.

 

Argazkia: JMVM

OLENTZERO, MAGOAK ETA... ERGELAK

Ez dago opari berririk erregeetara arte. Horixe entzun nion ama bati Gasteizko tranbian, Olentzerok bereak banatu zituenetik berrogeita zortzi ordu oraindik eman gabe. Eta ezetz asmatu, irakurle zintzoa, nor ikusi nuen tranbian bertan aurreko esaera aditu eta berehala. Ba, ozeanoz bestaldeko pertsonaiarik kalifikaezinena,  bagoiko nire jarlekuaren ondoan eserita. Eta bere krapula-begirada galdu eta ergelarekin andreari galdetu zion zenbat urte zituen haurrak.

Ez nuen amaren erdiespena entzun ahal izan, baina higuingarriaren zantzoek bete zuten tren espazio itxia, “I already fucked every day at his age”, euskara batuan, gutxi gora behera, "nik bere adinean narrua jotzen nuen egunero" adierazten duena entzun genezakeen bitartean. Baieztapen lapidario eredugarria nire sentsibilitate higatuan dardara eragiteko gai izan zen. Sukar puntu batekin nengoen eta horregatik ezin dut ziurtatu honakoa ere gertatu ote zitzaidan: jiratu nintzen Trumpengana eta bere begien aurrean esan nion: ”You're not more stupid because you don't train”

Ulertu ote zidan ala ez berdin zait. Ni lasai geratu nintzen. Eta uste dut, tranbiatik atera aurretik istorioaren subjektu pasiboarengana joan, ilea ferekatu eta «zorte on Errege Magoekin » opa niola. Berak begi keinu lagun bat eskaini zidan.