BILATU

otsaila 17, 2025

INBUTUA ERABILIZ


Duela hamar urte esan izan balidate inbutu txiki bat emango zidatela ingurumena zaintzeko nire konpromisoa salbatzen saiatzeko, barre algaraka egingo nuen. Barrez lehertuko nintzen, ohituta geunden moduan egonda –edo hori uste nuen– norberarengandik hasten den eta inguratzen gaituen natura errespetatzera.

Ez dakit guztiz oker nengoen edo kontzientziazio prozesua atzerakoia izan den eta ikuspegi ekologikoaren a-e-i-o-u-ra itzuli garen. Egia baita inbutu bat oparitu didatela, eta horrek -diotenaren arabera- planeta salbatzeko kontzientzia pizten lagunduko ei dit. Eta berriro barrez kizkurtu naiz... baina oraingoan mingostasunez.

Gure agintariek uste badute ekimen honekin ingurumenari begirune aurkezteko dugun betebeharra hobetuko dugula... arrazoia izan dezatela espero dut. Modu jauzilari batean pentsatzen duen batek urrutiko bulegoan hartutako erabakia bada, ordea, ez dut barre egiten; ilundu egiten zait gogoa eta amorruak gainezkatzen nau. Eta ematen dit azken boladan aplikatzen ari den politika -nolabait esatearren- hortik doala, inbutua erabilita errazago irentsi dezagun.

otsaila 10, 2025

GUANTANAMO, MON AMOUR


Gainean ari zaigun hondamendi global berri honetan, ongizatearen gizartetik geratzen zitzaigun apurra desegiteaz haratago nora eramaten gaituen inork ez dakien estrategia geopolitiko batekin, galdetu egin genezake Trump jaunak ezarritako zirkuak ote duen lekurik bururik gabeko funambulista edota kolore anitzeko pailazo gehiagorentzat.

Egiaztapena da hondamendi naturalen ondoren, biktimekiko elkartasun materialaren mugimenduak sortzen direla, hamaika kasutan kaltetutako eremuetako nagusien poltsikoetan amaitzen dutenak. Oraingo zirkuko jabearen emanaldiaren ostean, lider ilehoriari eskua luzatzeko prest dauden herrialdeen elkarlanerako deialdiak izan dira, esaterako El Salvadorrek. Zeren truke? Jakina, denak du bere prezioa.

Eta hori gutxi balitz, Etxe Zuriko maizterraren aurrerako ihes egitean Guantanamoko bidea agertzen da. Aukera izugarri ona Trumpentzat: etorkinak bidaltzen ditu uhartera, arazo bat kentzen du gainetik... eta, zirkuko magia bezala, egun batean Guantanamoko espetxea ireki eta milaka iheslari Kuban zehar hedatzen dira. Trumpek dagoeneko bere gizonak ditu Habanan! Orduan Kubako resort prestatzen has liteke, Gazakoarekin amaitu ondoren. Ez da broma.

Argazkia:  huffingtonpost.es

otsaila 03, 2025

SABEN AQUELL QUE DIU…?


Igarlearengana joaten den batek atea jotzen du eta barrundik datorren "Nor da?" entzuten du atez bestaldetik.  “Arraio!  Ederto hasten gara!”  etorri berriak bere bururako.

Horren gisako zerbait etorri zitzaidan burura adimen artifiziala dela eta, txinatar eta amerikarren artean berriki gertatutakoa irakurri nuenean. Pentsakor geratu nintzen, ez hainbeste Nvidiak bat-batean seiehun mila milioi dolar inguru galdu dituela adierazten zitzaigulako, baizik eta amerikar adimen artifizial guztia gorabehera, txinatarrek ipurdia airean utzi dutelako, ondo utzi ere. Hainbeste AA, eta nora zeuden begira amerikarrak?

Ipar Amerikako erraldoia dardarka ikustea pozten nauen zerbait da, eta nork daki ez ote den yanki harroputzen orbitan ez dagoen guztiaren kontrako jarrera harro, likidazionista eta eskrupulurik gabeko baten amaieraren hasiera.

Baina inozo izateari aspaldi utzi nion eta ez naiz «komunista» begi urratuez fidatzen, beren izpiritu inperialista argi eta garbi erakutsi baitute.

Argazkia: https://www.britannica.com/technology/artificial-intelligence

urtarrila 27, 2025

HERMINIARI ITXOITEN


Herminiaren zain pasatu zait igandea. Ez da bera agertzeko interes berezirik izan nuela, baina hain luze iragarri zuten haren etorrera, ia-ia ordu erdiro burua leihotik ateratzen nuela, badaezpada, mendebaldetik ei zetorren aipatutako andre edo andereñoaren arrastoren bat ikusten ote nuen. Ez dut esango aurreikuspenen aldetik erabateko porrota izan denik, baina ez du lortu iragarritako gutxiena ere estaltzea.

Duela urte asko beste Herminia bat ezagutu nuen, bien arteko distantzia definitzaileak gaindituz noski, izen horren ekaitza gogorarazi didana. Lankideak ginen eta bere betebeharra fabrikako lanpostu ezberdinetako aginduak, jakinarazpenak eta dokumentazioa batetik bestera eramatea zen. Ibilbide ia finkoa zuen eta gutxi gorabehera bagenekien noiz agertu behar zen gure tokian. Egia esatera, hori teoria hutsean zen, errealitatean ez baitzuen ia inoiz aurreikusitako ordutegia betetzen. Bidean galdu egiten zen. Baina iristen zenean bere irribarrerik onena eskaintzen zizun... eta  hori bakarrik nahikoa zen bere atzerapena barkatzeko. Erretiroa hartu zuenean konturatu ginen zein garrantzitsua zen Herminia... ez hainbeste negozioaren emaitza ekonomikoan eragin zuzena zuelako baizik eta guk enpresari eskainitako gure denbora alaitzeagatik.

Nik behintzat igandea erdi distraitua eman dut Herminiari itxoiten. Gutxi ez dena, igandeak betidanik aspergarri samarrak gertatu baitzaizkit. Eta azkenean iristen bada, egin dezala zuhurki. Haizea badakar eta euria deskargatu behar badu, egin dezala jarrera positiboarekin. Guztiontzat ona izango da... batez ere ozeanoaz haratago mendebaldean gauzak nola dauden ikusita.


urtarrila 20, 2025

ESKUIN MUTURREKO OLDARRA


Uko egin diot mehatxu hilgarri baten antzera ibiltzen gaituen olatuaz idazteari. Beste alde batera begiratu nahi izan dut,  arriskua aipatu gabe agian gure bizitzara agertu zen lehen momentutik heldu ninduen antsietatea saihestuko nuela pentsatuz. Baina ezin dut gehiago jasan eta mundua murgilduta dagoen eromen lasterketa honi bi lerro eskaintzera behartuta nago, duela urte batzuk imajinaezinak nituen protagonistak salatu eta deitoratzeko eta espezie gisa gizakia unibertsoko errore bat besterik ez dela berresteko.

Gizateriari oraindik geratzen zitzaion zentzu apurra suntsitu egin du, mundu justuago eta orekatuago baten itxaropenean altxatutako eraikin ahularen oinarriari erasotzen dion tsunami suntsigarri batek. Buru gaixoek hartu dute marrazoz jositako itsaso ekaiztsuan nabigatzen saiatzeko oraindik gai zen belaontzi ahularen lema. Eta hori guztia gizarte alienatu eta itsu baten onespenarekin gertatzen ari da, bere borreroa txalotzeko prest dena.

Hainbeste ergelkeriaren aurrean amore emateari uko egiten diodan arren, gizateriaren baitatik sentimendu emozionalaren arrasto oro ezabatuko duen historia-orrialde bat idazten ari dela iruditzen zait. Arrazoimenaren indarraren erabateko porrota ekarriko duen ziklo berri baten ateetan gaude. Iluntasuna, morrontza, esklabutza.


urtarrila 13, 2025

ELKARRI BEGIRATZEAREN BIDEZ

 


Esaten dute ez dagoela zer eginik; kanoiek jasminak suntsituko dituztela eta gorrotoa den lekuan konkordiorako deiak ezer gutxi egin dezakeela. Ez dut idatzi maitasuna baizik eta konkordia, giza jokabideko urrats baxuagoa, ez oso zabala, zoritxarrez. Eta ez dut interes ekonomikoen korapilo gantzutua aipatu nahi, irteerarik gabeko egiazko labirinto baita, non ezkerra eskuinarekin gurutzatzen den, zuri garbiak azal iluna dutenekin, ekialdekoak mendebaldekoekin: jokamolde higuingarriaren eragile zuzenen joko-eremua.

Konponbidea elkarri begiratzearen bidez, errespetuaren bidez, pertsonen eskubideak gure bizitzaren ardatz bilakatuz lortuko litzateke. Ahalerazko aditzean idatzi dut, gure etorkizunean zalantza itzal handia sortzen duena. Ez daukat konponbide geopolitikorik Gazarako, ezta beste edozein gatazkarentzat —ezta nire kalean gerta daitekeenarentzat ere—, baina armek ez dute inoiz gorrotoa konpondu. Giza borondateen elkartzerik (ez da derrigorrez bat egin behar) ez badago, giza arraza honek porrot egin du, eta zigorra merezi dugu.

urtarrila 06, 2025

BALANTZE HERRENAK


Printzipioz, balantze batek orekatu egin behar du. Elementu osagarria galera edo irabazia izango da, eta bere onerpenerako ezin izango da inoiz balantze desorekaturik aurkeztu. Hala izan da behintzat milurtekotan, nazioarteko kontabilitate estandarrei eta logika hutsari jarraituz.

Gaur egungo uneetatik abiatuta, panorama globalaren ezezagunez betetako eszenatoki batekin, dudarik gabe ordena berri bat bultzatuko duten iragarpen sozial ilunekin, giza balioak itxuraz aldatzeraino iritsiz jatorrizko esannahia bera ahaztuerazita, iraulia dator, aldaketa sakona. Balantze tradizionalak ere zentzua aldatuko duela iruditzen zait. Eta batzuek txalotzen eta besteek gaitzesten duten tresna subjektiboa bihur liteke, une eta egoera bakoitzean egokitzen zaien moduan. Balantzea neutrala izateari utziko dio.

Halako ikuspuntu kontrajarriak gizarte-ehuneko eremu guztietan, non zuria erraz etiketa daitekeen beltz, eta zarata isiltasun harmoniatsuaren gainetik gailentzen den, balantzeak herren aurkez litezke, desoreka gure buruan bakarrik dagoela argudiatuta eta eroetxeko gai garela gehituz.

Kasu horretara ailegatuta, nahiago dut, indar-txalekoan preso egotea, gizateria ergeltzea helburu dutenen aurrean burua makurtzea baino.

Argazkia: Ekain