OGIA

Ogiaren historia egin beharko balitz - ziurrenik honez gero eginda dago- gizateriaren hastapenetaraino igo beharko genuke, ez baitut uste denik beste jaki hain estu erlazionatuta gizakiaren garapenarekin. Pitagorasek idatzi zuen unibertsoa ogiarekin hasten dela. 

Oraindik Arrasateko Sinfo okindegiaren usain sarkor bezain inguratzaile goxoa gordetzen dut gogoan. Pezeta bat balio zuen opiltxo labetik atera berria erostera ikastetxetik goizero joaten ginen egun urrutietako oroitzapena da. Opil mami beroan urtzen zen txokolate ontza pare batekin ogitarteko hark zerutiarra zirudien. Eta bazkaldu bitarteko gose garra amatatzen zuen. 

Ogiaren historiaz ari nintzen eta benetan harrigarria da gizon emakumeontzat oinarrizko jaki honek adierazi duena. Adriano enperadoreak - Margarita Yourcenarren eskutik- zioen ikusgarria zela ogia nola bilakatzen zen odol, berotasun eta ausardia. Eta egia da ogiaren inguruan altxatzen dela gure mundua, erlijioan, literaturan, lanean, atsedenean, maitasunean edota gerran. 

Ohiko kafesnea eta olioz bustitako ogi txigortua gosaltzen ari nintzen bitartean idatzi dut goikoa. Ederra zegoen!

ADISKIDEAK

Buru osasunaren sinonimoa da adiskidetasuna, zentzu zabalean. Zoritxarrekoa, bere bakardadean ezkutatzen dena, bere buruaz haratagoko bibrazio baikorrek ihes egiten baitiote. Adiskideekin elkar aritzea onuragarria da alde guztietatik, baieztapen hori egiaztatzetik hasita, ezen, ba al da nor beraren gogo-betetasunaz jabetzea baino ezer goxoagorik? 

Eguneroko harremanen tantaz-tantako kateak gustuko ibilbidearen nondik norakoa marrazten du, mugarriak ipiniz eta atseden areak erakutsiz. Denok daukagu gogoan zizelkatua adiskidetasunaren mapa eta guztiok ezagutzen ditugu horren alderdiak, kolore desberdinekin margotuta egon arren intentsitatean antzerakoak direnak. Izan ere, adiskideei buruz ari naiz, hau da, sentimenduzko lotura atseginak adierazten dituzten pertsonei buruz. Batzuk txikitako kideak izan daitezke, beste asko bizitzan zeharreko bihurgune diferenteetan aurkitutakoak. Beti dago zerbait, adiskideekin gogoz lotzen gaituena.

Komunean zerbait garrantzitsua dugun hemeretzi lagun bildu ginen iragan ostiralean eguna elkarrekin emateko: Aramaion jaio ginen duela hirurogeita hamar urte. Zazpi hamarkadatako elkar ezaguera dugu oinarri animikoa; nahikoa, hain zuzen, adiskidetasuna gauza ederra dela baieztatzeko. 

Argazkia: JMVM

LAZTANTXU ETA BETARGI

Azken gerraren osteko euskal literaturaren eleberri ederrenerako baten protagonistei buruz idatzi berri dut “Hotsbegi danbolinak” nire blogean. Sebero Altubek sortutako “Laztantxu eta Betargi”-ri nagokio. Egiazko

Karmen Garcia, "Laztantxu" (1)

fikzioan Arrasturi bilakaturiko Arrasate herrikoak ditugu Laxtantxu eta Betargi pertsonaiak, hezur eta mamizkoak eurak: Karmen Garcia Azurza eta Benantzio Gaztañares Villar. Auzokide izan zituen Sebero Altubek Arrasaten bizi izan zen bitartean, adiskideak ziren. Eta Altubek erbesteko mingostasunetik eite eman zion 1936ko altxamendu faxistaz geroztik Arrasaten gertatukoari, musikari, linguista, idazle zenari iristen zitzaion informazioaz baliaturik. Testu ederra bilbatu zuen Altubek, jazoera lazgarrien islapen gardena. Benantzio fusilatu zuten frankistek eta Karmenek itxaroten zuen haurra hil egin zen, zurrunbilo odoleztu haren ondorioz. 

Karmen ezagutzeko aukera izan nuen, 1977an. Jenerala hilondoko lehen une haietan, beraren gainera zorigaitza eraman zuten erantzule kriminalak aspaldi barkatu zituen emakumeak egia loratuko zela itxaroten zuen, Arrasateko - eta Euskal Herriko- libertateak amets zituzten eta euren duintasunean jipoitutako emakume eta gizonen behin betiko justizia nolabait gorpuztuko zelakoan. 

Benantzio Gaztañares, "Betargi"

“Laztantxu eta Betargi” dokumentu historiko paregabea dugu, memoria historikoaren aldeko aldarrikapenean guztiz erabilgarria. Eleberri historikoa da, zentzu bikoitzarengatik: historian oinarritzen delako, eta euskal literaturaren ezinbesteko mugarria delako. Sebero Altuberen liburu honen aldeko ahotsa altxatu nahi dut txoko honetatik, eta kale-izendegiak izen propio absurduekin betetzen diren une hauetan, espazio publiko bati “Laxtantxu eta Betargi” jartzeak gutxienez bi helburu beteko lituzkeela iruditzen zait: gogoan edukitzea 1936-39 tartekoaren ondoriozko herri honetako pertsona anonimoen sufrimendua, eta - zorte apur batekin- euskal literaturaren harri bitxi hau jendeak irakurtzea.

(1) "Sebero Altube" nire libururako datu interesgarriak eskaini zizkidan Karmen Garciak. Argazkian, 1979ko abenduaren 6an agertzen da, Arrasateko Udaletxean egin genuen liburuaren aurkezpen ekitaldian. 
Argazkiak: JMVM

GEHIAGO BENANTZIO GAZTAÑARESI BURUZ:

https://txemax3.blogspot.com/2019/05/benantzio-gaztanares-arrasatearra.html

HOGEITABOST URTE BARRU

Hitzordu bat daukat. Ez dakidana da agertuko ote naizen, ez baitago nire esku. Huts egiten badut, barka nazatela nirekin elkartu behar zirenek, nire borondateak haiekin egotera baininderaman... baina gizakiak proposatzen du eta Jainkoak (edo naturak) erabaki. Egia esan ez nuke nire lagunekin gaizki geratu nahi baina hitzorduaren nolakotasunei erreparatuz huts egingo dudala iruditzen zait. Bada ez bada ere, abisatu egiten dut jada, unea iritsita ezina gerta bailekidake. 

Aurreko urteetan bezala, Umezaintzako haur nagusiak izan nituen lehengo astean solaskide. Euren herriari buruzko bilakaera izan genuen mintzagaia, historia aurreko garai ilun bezain erakargarritik gaur egunera artekora. Gustura ibili nintzen, ikasle aplikatu eta jakin minak baitira, eta zehazkizun horietako ikasgelak bisitatu ahal izatea niretzat luxua da, neskato-mutikoen ezagutza mailara jaitsi beharrak haurtzarora itzultzea ahalbidetzen baitu - egiten ari zarenaren kontzientzia izanez gero, noski. 

Gauza da, ikasgelan geundenok erronka ipini geniola elkarri, eta hogeita bost urte barruko herriak zein itxura izango duen eta bilakaera onerako ala txarrerako izan den iritziak elkar trukatzeko konpromisoa hartu genuen. Baina, uste dut, lehia-merkatura irtetear dauden bihar etziko emakume eta gizon hauei Miren eta Marta andereñoek azaldu beharko dietela hitzordura ez agertzearen nire hutsa. Dena den, kontuan izan dezatela ni han eurekin ez egoteak ez duela bat ere axolarik. Mende laurdeneko hiri-bilakaera positiboa ziurtatu ahal izatea da garrantzitsuena, protagonista aktiboak gaur nire aurrean eserita eduki ditudan umeak izan direla frogatzearekin batera. Gainera, horietako bat 2044ko alkatea bada, asmatu egin dugu gure apustuan, ehuneko ehunean! Bikain.

Argazkia: JMVM