BILATU

iraila 24, 2012

NEGUKO LOREAK

Duela gutxi irakurri diot egunkarian Arrasateko hiritar bati oso kezkatua dagoela, herriko biztanlegoa hartzen ari den adin maila altua dela-eta. Oi ene! Arazoa Arrasatekoa bakarrik balitz, gaitzerdi!

Egiaztapen mingotsa da hori, beste banaka batzuen arteko larrienetakoa. Gure gizartea -akomodatua, aburgesatua, alienatua- ibilbide malkartsuan dabilkigu, eta hortxe ari gara gu "partxe sorvirginia"ren antzeko erremedioekin, ageri zaizkion hutsune, gabezia eta noraezaren sintoma sakonak sendatu nahian. Noski zahartzen ari dela biztanlegoa! Eta esango nuke -frogatzerik ez dudan arren- zeinu positiboko jaiotze-tasa etorkinei dagokielako gure arteko bataz besteko indize defizitarioa ez dela larriagoa.


Zahartzaroa -jubilatu ondoko tartea- luzatzen ari; norbanakoa lanean hasi artekoa ere zabalagotzen ari; eta bitartean dagoen aldi gero eta laburragoa are murritzagoa bilakatu guran. Horixe dugu panorama, marra lodiz marraztuta. Jakin badakigu horrela segitzerik ez dagoela. Baina nondik heldu? Zein da gai soziologia berri honen aurrean auziari erroetatik heltzeko?

Arestian liburu eder bat eskuetaratu zait. Egilea arrasatearra dugu -barka Xabier nahita egindako hutsa- eta oro har mendebal zibilizazioaren bihar-etziz kezkatuta gauden guztiontzat guztiz gomendagarria iruditu zait testua, lehen orrialdetik bukaeraraino. Xabier Retegi Aiastui da, hausnarketarako trebezia beste behin erakutsi diguna, "Neguko loreak" tituluarekin erreflexio mamitsuak eskainiz.

Xabierrek bere zahartzaroko aldi gaztetik idazten du, mundu hobeago bat lortzearen aldera prozesu solidario baten barruan lan egitea dela gure bizitzari zentzu ematen diona azpimarratuz.  Eta gogoratzen digu, gizon-emakumeok berez ahalbide gehiago ditugula normalean erabilitakoak baino. Horrek - dio Xabierrek- ildo berrietarako norabideak marka diezazkiguke, askatasunetik zintzotasun etikoaz haiei heltzeko.

"Neguko loreak" eskarmentutik daude idatzita baina ez -bai zera!- ibilbide nostalgikoaren antzerako eszenategia aurkezteko. Aitzitik, ikuspegi baikor eta ilusioz beterikoan oinarritzen du egileak aurrerantz proposatzen digun jauzia. Proposamen ausarta -beraz, zaila- baina logikaz eraikia. Ez da ameskeria, utopikoa daitekeen arren. Ezen, utopiak nondik norakoak marka ditzake, amets hutsak ezerezean lurruntzen diren bitartean.

Retegik oinak lurrean fermuki jarrita gonbidatzen gaitu hausnarketara. Zahartzen ari den gizarteko kide adindua da eta horrek aginte morala eskaintzen dio, tentuz eta maitasunez borobildutako ideia argitsuetan. Hurrengo iraultza intelektualaren premian gaudelarik, egileak pauta batzuk oparitzen dizkigu, geure buruei galdegai gisa plantea diezazkiegun. Edozein aldaketak -txikiena ere- arrazoizkoa izango bada, galdera iraultzaileak behar ditu formulatu. Denboran lehen ala beranduago, iraultzak utopiaren beharra dauka eta, halaber, eskarmentuaren ongarria. Horregatik, Xabier Retegiren liburuak helburu bakar batera apuntatzen du: izan gaitezen ausartak eta jo dezagun goiko erpinera, nahiz eta bide aldapatsua izango dugun.  Saiakerak ekarriko du erantzuna; pasibotasunak, aitzitik, iluntasun isila.

iraila 17, 2012

GALDEZKA ARI NAIZ SARRITAN



Asteburu eguzkitsua izan dugu eta udaren hondarretan une baketsu eta goxoak disfrutatu ditut, munduko hainbat tokitan -gugandik ez hain urruti ere- bortizkeria nardagarriaren zigorrak hiritarren bizkarrak berotzen zituen bitartean. Patu miserablea, alajaina!, batzuen ongia lortzeak gehiengoaren gaizkia adierazten duena.

Lurraren bira bakoitzeko tarte mugatuan ad infinitum luzatzen den zoritxar-soka dardaragarriak lotzen gaitu errealitatearekin eta giza espezieari buruzko zalantzak sortzen zaizkigu etengabe, horiek inoiz argibide izango ote duten ez jakitun geratzen garelarik. Hain sakona da gure axalkeria!

Bizitzaren liburu egiatiak hamaika aldiz errepikatuko baligu eta egiaztapenen filma gure begien aurrean behin eta berriz pasatuko balitz ere ez genuke ikasiko: lorpenik bikainenak ez du inoren pairamendurik merezi, ez du kalte bat ere justifikatzen. Baina gizon emakumeok hori ulertzerik ote dugun da asaldatzen nauen aurreneko galdera nagusia. Gero besteak datoz.

Eta adinean aurrera noala, hainbat eta hainbat galdegai atzean eta erantzun gabe uzten ari naizela, beste duda baten itzal luzeak sosegatu nahi banindu bezala dabilela iruditzen zait: ez al zaigu aski izango gure baitan ezezagunaren bila jarraikian aritzea, ihardespenik gabeko ezkutuetarako berezko giza ezgaitasunaren aurrean etsitu barik? Izan al daiteke hori jainko ezezagunarekin topo egiteko bidea?
Argazkia: Tere Anda

iraila 10, 2012

KRISIAREN AURREAN, IZPIRITU PARALINPIKOA


Zorioneko krisia -ekonomikoa, jakina- askoren bizitza-ibilbidea zailtzen ari da. Duela gutxi, sakon estimatzen dudan bikote gazte batek esaten zidan ziur daudela aurrera aterako direla, ez baitute euren indarretan itxaropena galdu, eta kostako zaien arren garbi dutela mundu honetara borrokatzera etorri direla. Unean bizimodua konplikatu zaien arren, krisi ekonomikoak astindu baditu ere,  ez diote krisi moralari zirrikitu txikiena ere utzi, alderdi materialetik gainera datorkienari zentzu osoz heldu ahal izateko eta betiko duintasun etikoan bizitzen jarraitzeko.

Horixe da bidea. Nork bere baitan dituen balioak -ez naiz enpresen akzioetaz ari, noski- goiburutzat hartuta ez dago munduan pertsona bat ere bere gogo-eraikinetik lurreratzerik.  Badakit gauza bat dela diskurtsoetan galtzea eta beste bat labetik babak atera behar izatea, batez ere lagun hurkoarentzat direnean. Baina inora ailegatzen ez den bakarra, abiapuntutik atera ez dena da, eta hain egia borobilak lagundu beharko liguke irtenbideak bilatzen, edozertarako. Egiaztapen erabatekoa da, gauza bakar batek ez duela irtenbiderik: heriotza. Eta horren zain etsita egon beharrean, gehiengo ia absolutuak nahiago dugu ahal den moduan bederen aurpegia ematea, bada ezpada ere.

Igandea amaitzear dela, Londresen bukatutzat emandako Joko Paralinpikoetako irudiak oraindik  nire burmuinean pil-pilean daudenean, txaloak eta mirespen zakukada handia luzatu nahi dizkiet bertan aritu diren guztiei, nire eskerronarekin batera. Eta ez, hain zuzen, atletikoki superman edo superwoman tipikoaren emaitzak lortzeagatik, baizik eta harkaitzezko duintasuna erakutsi dutelako euren ihardunean. Beraiek izan dira, telebistak haien irudiak zerbitzatu ez dizkigun milioika pertsonen ordezkariak. Eta garbi asko azaldu eta irakatsi digute, miseria biologiko eta sozialaren gainetik beti dagoela gizon emakumeon borondatea eragozpenak gainditzeko. Ez dut atleten izenik gogoratzen. Hori gutxienekoa da. Inportanteena da, ikasgai magistral bat eman digutela munduko hiritar guztioi. Izan nahi dute euren etorkizunaren jabeak.

Krisiak –edozeinetakoa- ez dira horrenbestekoak baldin eta prest bagaude zentzuz eta gogoz borrokatzeko. Izpiritu paralinpikoaz baliatu beharko ginateke uneoro krisiari abantaila hartzeko.

iraila 03, 2012

URREZKO IRAKURGAIAK


Gure artean baditugu zezenketen desagerpena aldarrikatzen dutenak, jai espainiarra delako arrazoi hutsarengatik. Ergelak dira. Eta bada beste ergelkeria mota bat, zezenketen kontra gauden euskaldunok antiespainiartzat hartzen gaituztenena, hain zuzen. Bi multzo horientzat doaz, batez ere, hurrengo lerroak.

Askotan komentatu dugu munduaren gaineko perspektiba aldatzen doala behatokiko eragileen zirkunstantzien arabera. Aldakorrak ditugu pertsonak eta aldakorra, ondorioz, mundua. Edo, behintzat, planetak transmititzen dizkigun sentimenduak. Ez direla gutxi, alajaina!

Izan zen nire haurtzaro gordinean derrigorrezko irakurgai-liburu bat, 1956an 74g. argitaldarira iritsi zena, “Lecturas de Oro” tituluarekin. Erlijioaren eskaileretatik gora egin genitzan eragin nahian nonbait, irakurgai errazak biltzen zituen Ezequiel Solanaren liburu hori indar handiz aupatu zuen eliza frankistak. Informazio gisa, diodan, Luis Solana PSOEko diputatu eta RTVEko zuzendari ohiaren aitona izan zela Ezequiel, 1931an zendua.


 

Balizko irakurleak 7-9 urte bitartekoak ginela kontuan izanda,  ipuintxo ñoñoek osatzen dute liburua. Baina bitxia gerta badakizueke ere, oraindik nire liburutegian daukat, garai hartako beste hainbatekin bezala. Baliagarria zaizkit gure ibilbide intelektualean zein nolako gora beherak izan ditugun egiaztatzeko. Eta ariketa polita gertatzen da.

“Los gansos y la tortuga” deritzan kontakizunean, bi antzarrek dortoka bat daramate airean, kelonioa bere ahoaz hartzen duen makila batetik zintzilik. Eta baserri baten gainetik igarotzen ari direnean, etxeko mutikoek (neskak ez ditu egileak aipatzen) oihukatu zuten :

-         “¡Mirad , mirad,! Dos gansos que llevan en un palo a una tortuga” 
-         “A vosotros ¿qué os importa? ¡Pillos, bribones, tunantes...” 

erantzun zuen dortokak. Jakina, ahoa ireki zuenez gero, baserriko inguruetara erori zen. Eta irakurgaiaren amaiera honako hau dugu: “Fué a caer la tortuga entre los mismos chicuelos, que tuvieron motivo para reirse de ella hasta que le dieron muerte” 

Ezequiel Solana bere garaiko pedagogoa izan zen, bere ipuintxoei aurrekoaren gisako bukaera eman arren. Gaur bere irakurgai askok ez lukete merkatu-bidea aurkituko. Barkatu, agian ergelen artean bai.