Aspaldi gizon bat izan zen jateko gauzei buruz filosofatzen zuena, hau da, ez zuela denbora alferrik galtzen kastitateaz, fedearen botereaz, gaitzerako jendearen berezko joeraz edo anakoreten bizitza eta bere bertuteez. Dagoeneko esan dut aspaldikoa zela eta gerta liteke berari buruz eta bere aldarrikapen filosofikoei buruz dakiguna pixka bat desitxuratuta egotea distantziaren ondorioz. Baina axola duena zera da: bere iragarki eta teoriak haizatzen hasi zenean bizitzaren ibilbidea alda zezakeela uste izatetik egin zuela... noski, norbaitek bere teoriak praktikan jartzen bazituen.
Han Feizi zuen izena eta K.A berrehun urte lehenago bizi izan zen, Txinan. Bere nagusientzat -dei ditzagun jabeak- gobernu autokratiko motari buruz teorizatu zuen, Konfuzioren teorien aurka joaz eta ereduarekin gobernatzeko ideia baztertuz... hain zuzen, esan zuen gure pertsonaiak, eredua eredugarria ez izatea gerta baitzitekeen, eta ez zen egoki belaunaldi berriei errotik oker dagoen bizitza politikoa irakastea.
Han Feiziren ustez, erakunde politikoek egoera historikoen arabera aldatu behar zuten, postulatu anakronikoetan ainguratuta dauden gobernu formei atxiki gabe. Agintariak ez luke, txinatarraren arabera, jendea on egiten saiatu behar –bere ustez ezinezkoa den helburua–, baizik eta gaizki egitea eragozten saiatu beharko litzateke. Eta helburua lortzeko, agintariak –enperadoreak bere kasuan– sinetsi beharko luke bere ministroek beti inperioaren onerako lan egingo zutela eta ez euren aldeko jukutrietan.
Han Feizik hasieran enperadorearen errespetua eta sinpatia irabazi zituen, baina aurki salatu egin zuten lehen agintaria inguratzen zuten gobernadoreek. Giltzapetu egin zuten... eta gure filosofoak zikuta hartu zuen, bere kontzientziari entzungorrarena egin izan balio itxaroten zion tortura baino erremedio gozoagoa, alegia. Enperadorea laudatzen jarraitu zuten inguruko pelotek -egun batzuetan ni naiz lehen ministroa eta besteetan zu- baina ikusi zutenean buruzagi gorenak ez ziela balio, tronutik erauzi zuten...eta hemen bake eta gero aintza.
Han Feiziri buruz ez zen ezer jakin milaka urte geroago arte. Txinan enperadorearekin segitzen dute, mendebal janzkera daraman arren. Errusian ere gauza bera. Espainian erregea daukate.
Argazkia: Tere Anda
