ADIMEN ARTIFIZIALAREN BIDE BIHURRIETATIK

Termino gutxi izango dira, euren esanahiari buruzko ezagutza faltagatik, haien benetako irismenaz kezka handiagoa eragiten digutenak. Adimen Artifizialaz ari naiz, harrapatu gaituen benetako zulo beltz bat, giza portaeraren infinituan desagertu arte xurgatzeko arriskua duena.

AAren errealitatea den labirintoan murgildu nauen liburu bat irakurtzeko aukera izan berri dut. Adiskidantza luzeak lotzen gaituen bi zientzialarik idatzi dute. Felipe Gomez-Pallete eta Paz de Torres dira, eta adimen artifizialaren bideen analisi zehatza aurkezten dute "Ez utzi zuhaitzek basoa ikustea eragozten" liburuan.

Antonio Garrigues Walkerrek hitzaurrean dioen bezala, egileak ahalegindu dira, beren ezagutza guztiarekin —gutxi ez dena—, jokoan dauden interes izugarrien eta borrokatzeko prest dauden pertsona eta erakundeen faltaren aurkako antidoto gisa iraultza kultural eta etiko baten beharraz ohartarazten. Felipek eta Pazek AAren mugak ulertzeko bideko korapiloen inguruan ohartarazten gaituzte, gogoraraziz grabitatearen efektuak ezagutzen ditugula —sagar erortzailearen kasua—, baina oraindik ez dakigula zer den grabitatea.

Beraz, liburua dei bat da ingeniarien, filosofoen, abokatuen, hizkuntzalarien eta abarren esku esklusiboetan ez uzteko AA, baizik eta gizartearen parte-hartze aktiboa eskatzeko, herritarren partaidetzarik gabe apustua.. eta etorkizuna galtzeko arriskua dugula jakitun garenon guztiok inplikatuta. Gizarteak erabaki ausartak hartuz bakarrik begira diezaiokegu itxaropenez adimen artifizial deiturikoaren garapenari, bigarren mailan inoiz baztertu behar ez den adimen naturalaz jantzita dauden pertsonek diseinatu eta praktikan jarri beharko baitute, munduak mundu izaten segituko badu.

ALIENIGENEI DEIKA

Lurrera hurbiltzeko gai izango al dira alienigenak?. Edo, hobeto esanda, ausartuko al dira etortzen? Ez dut uste Gasteizko Ikasbide ikastolako ikasle ohi ospetsuarengana joan behar denik estralurtarrekiko bitartekaritza egiteko, iruditzen baitzait sasi-zientzialari dibulgatzaile atzerakoi akaberakoak iparra galdu duela eta doan bidetik nekez hel liteke haiengana. Baina ez da kezkatu behar gaituen zerbait, telebistako igarlerik ezean beste mundu batzuetako balizko bisitarien aurrean ordezkatuko gaituen norbait egongo baita.

Garrantzitsuena da gure erreguak entzun eta uler ditzatela, zentzu guztietako suntsipen-olatuak planetan bere zantzoak markatuz utzi gaituen biluztasunik beldurgarrienetik adierazita. Kanpoalde sideraleko jaun/andre txit argiak -generoa kontuan izanda, badaezpada ere: xurga gaitzazue, eta zuen aginduetara jartzeko prest geundeke. Ez lukete zuen taldeburuek hemengoek baino okerrago egingo. Salba gaitzazue gainean dugun hondamenditik. Jartzen dugun baldintza bakarra justiziaren aurrean denok berdinak garela dioen esaera ospetsua betetzea da. Gainerakoak, berez, etorriko dira.

Beldur naiz, dena den, bizi garen munduaren noraeza - emozio-noraezaz ari naiz, ez lur-ardatzaren aldaketa hipotetikoaz- hain abiadura eta sakonera handikoa denez, beste galaxietako buru pentsalariak kikilduko ote diren, trumpetalari ilehori sheriff-aren eta bere morroi pistoladunen aurrean agertzeko ausardiarik gabe. Estralurtarrak bai, baina ez ergelak.

DOLCE FAR NIENTE

Ezertxo ere ez nekien Stanis (horrela idazten zuen lagunentzat bere izena) Furundarenari buruz, “Deitzak” bere liburuxka irakurri arte. Berrogeita hamar urte zeramatzan Tolosako Lopez de Mendizabalen moldiztegian argitaratutako aleak nire liburutegian, eta aurtengo udako arratsalde sargoritsu batean eskuetaratu nuen bere arasatik. Hausnarketatxo apalak dira “Deitzak”, amodiozkoak gehien bat, baina bada bat “Dolce far niente” lerroburuarekin, eta biziki gustatu zait.  Horregatik, nire irakurleekin partekatu nahi dut.

Furundarenak bere bizimodua azaltzen digu zenbait lerro bakanetan, argi eta garbi, goizetik gauera arteko bere jarduna nolakoa den zehaztuz. Estilo zuzenaz idazten du, besteak beste mediku bere ofizioaren berri eskaintzen digula San Kosme eta San Damianen gaineko erreferentzia egitean. Piano jotzea ere atsegin zuela, eta adiskideekin berba egitea, eta paseatzea… Irakur diezaiogun:

Beste batzuek esan dute, nik baño len, asko ikusidunak asko dula ikasten. Nik ikusiyaz, benetan zen dan, gertatutzen jarri naiz ni ere, nire bizi modua abestutzen.

Ara lau itzetan nire bizitza, nola detan eramaten, jarriya bere ordukin, hemen:

Bederatzitan, kafe-esniarekin artzen.

Amarretan, San Kosme eta San Damian-eren ogibideakin txanponak irabazten.

Amabitan, nire emazte biguñ, legunan ondoan, baburrunak jaten.

Baskaldu ondoren, nire Pianotxuari bere kolkotxotik otsezti biotz mugi zaliak ateratzen. Berritxuketa batzuek Parnasoko Apoloren alabakin egiten, eta gero ibilketatzen.

Bederatzitan, afaldu, eta lo ederki egin ondoren, gaur atzo bezela, biyar gaur bezela. Beti izan dedila olashen. Amen.

Liburuxkaren irakurketatik ondorioztatu dut Stanis tolosarra zela, eta datu horrekin behin “ezer ez egitearen dultzia” hausnarketatxoaz jabetuta, instantean etorri zait izaera berdineko beste tolosar baten irudia, asko-asko maite izan nuena, eta gogoratu dut nire adiskide hark zioen bezala tolosar nortasuna gauza aparta dela. Nolako parea, Furundarena eta Garmendia! Juanito, besarkada bero bat, eta goraintziak Stanisi!!

SAN LORENTZO ETA EUSKARA

 

Valderejoko San Lorentzo

 Atzo San Lorentzo eguna izan zen eta toki askotan jai ospakizunak gozatu zituzten. Eguneko ohiko beroak jendea itzala bilatzera behartzen duen data da, orduak ito larrian emango ez badira.

Duela egun batzuk, Burgosko probintziarekin mugan dagoen Valderejoko haran arabarrean atzoko prestatutako programa jaso nuen. Gaztelaniaz eta euskaraz idatzitako egitarauak ekintza interesgarri sorta baten berri ematen zuen. Iragarritako beroak ez, baizik beste konpromiso batzuek eragotzi zidaten bertaratzea, baina gonbidapenak 1959an nik bizi izandako anekdota bat gogoratzeko aukera eman zidan, haraneko herrietako bat den Lalastraren gainean kokatuta dagoen San Lorenzo ermitan jazoa (1)

Garai hartan, uda Villamardonesen ematen genuen, orduan Valderejo osatzen zuten hiru herrietatik egun desagertutakoan, eta San Lorentzo egunean nire gurasoak eta hiru anaiok aipatutako baselizara igo ginen.  Derrigorrezko mezaren ostean, bertakoek aitari eskatu zioten euskaraz zerbait abestea, eurentzako hizkuntza bitxi eta urrun haren soinua entzun ahal izateko.

66 urte igaro dira ordutik. Aurrerapauso batzuk eman ditugulakoan nago.

(1) "Arabako hizkuntzak eta hiztunak mundu eleanitzean" liburuan (1914. Arabako Diputazioa) daukat jasoa.

Argazkia: wikipedia

JAIAK BIZI IZAN

Igandeko egunkariarekin irakurleei eskuetaratzen zaien asteroko “plazebo” horietako batean, Espainiako hiririk ederrenen sailkapen bat irakurri nuen lehengoan. Sailkapen ulertezina eta zentzugabea, ene ustez, jaio garen lekua baita bakoitzarentzat lekurik ederrena.

Horregatik, alferrikakoa litzateke gure herri eta hirietako jai desberdinak alderatzen saiatzea. Ez dago jaien kalitatea edota intentsitatea neurtzeko gailurik, norbanako bakoitza egoera subjektiboek bultzatzen baitute festara, eta horrek itxaropen onenak zapuztu ditzake beharrezko inplikazio emozionalik ezean. Iruñera iritsi nintzen behin San Fermin jaietarako keinuan eta ordubetera alde egin nuen, girora egokitu ezinik.

Gaur Gasteizek bere kaleak eta plazak irekitzen dizkie jaiei, eta horien barruan daude festaren berezko osagaiak. Hala ere, pertsona bakoitzaren umorea eta jarrera proaktiboa behar dira uneaz gozatzeko. Hori gabe ahaleginaren emaitza hutsaren hurrena litzateke. Gasteizera buelta bat eman beharko dugu, nire lagun askok txikitatik jaiak ikusteko duten modua aitortuz. Haiekin elkar eragiteko asmoa dut.

Argazkia: Jesus Prieto Mendaza

% 90

Idazkitxo hau irakurtzen ari direnen artean ez da inor egongo Ertzaintzaren azken azterketen emaitzen berri ez duenik. Baina ziur aski oso gutxik, baldin badago norbait, jakingo dute hautagaiei ipinitako programa teorikoaren nondik norakoa, edota egindako proba psikoteknikoen maila.

Dena den, diodan, aurkeztutakoen % 90ek ez zutela proba gainditu baieztatzea, eta datua zuzenean hezkuntza porrotarekin lotzea ez dela zuzena, teorian Arkautera sartzeko beharrezkoak ziren estandarrak oso altuak izan zitezkeelako, eta gerta zitekeen benetan talentudun pertsona gutxi batzuek baino ez gainditzea baldintza horiek. Egundoko ertzain belaunaldi jantzia litzateke, eta, oro har, pregonatu den moduan, historian hoberen prestatutako gazteria izango genuke oraindik ere.

Baina gerta liteke, eta nire beldurrak norabide horretatik doaz, EAEn bizi den gazteriaren zati handi bat, gutariko askoren baitan marraztu dugun eta oraindik helburu amestua den balizko herri egituratuarekiko ezaxolati izatea, herritarrei exijitu behar zaigun gutxienekoari ere bizkar emanda bizi dela. Eta ertzain izateko balio ez duten bezala, beste arloetan ere porrota izango litzateke nagusi.

Eta ez dut ezer arriskatuko hondamendiaren tasari dagokionez balorazioa egiten, herrialde normal batek bere herritarrei eskatu behar dien hizkuntza-profila kontuan edukiko balitz azterketetan. Baina puntu honetaraino iritsita, nahiago dut isilik egotea, ez baititut inoren oporrak mikaztu nahi.

Argazkia: zuzeu.eus

ONURADUNETAKOA NAIZ

Gaur astelehena, Uribarri Ganboan berriro gogoratzen dugu Arabako eskualde baten bizimodua erabat aldatu zuen gertaera bat, garai hartako stablishmentek bultzatuta bertako gehienon borondatearen kontra sortutako urtegi batek piztua, eta beti bezala, gehien bat emigratzera behartuta egon zen giza taldearen arrazoiak alde batera utzi zituena.

Ehunka familiek ez zuten beste aukerarik izan maletak egitea baino, eta atzera begiratu gabe, betiko agur esatea beren etxeei, lan eta aisialdirako lekuei. 1950eko hamarkadaren erdialdean gertatu zen, eta haurren, helduen eta adinekoen exodoa oraindik ere askoren memorian dago... Hurrengo urratsaren berri izan gabe, euren lurretatik erauzitakoek bazekiten ez zela inoiz berdina izango. Atzean ezer ez, eta aurrean galdera ikur erraldoia.

Gaur ez ditut berriro salatuko giza eraso horretatik etekin material deitoragarria atera zutenak. Ez dut idatziko, askotxo egin dut, geratzea erabaki zutenei buruz, bizitzaren aldeko borroka berrian porrot egiteko arriskua jasan zuten arren. Baina bai ostera aitortu nahi ditut, euren sustraietatik indarrez atera zituzten guztien ausardia, egoitza berri bat eraikitzeko burututako ahalegin sutsua, beren lorpen epikoa baliatuz, denboran milaka eta milaka herritarrek etekina atera genezan sakrifikatu ziren haiek.

Benetako onuradunetako bat naiz ni.

Argazkia: JMVM