Jean Haritshelhar lagun nuen eta euskal langile porrokatua izan zenaren oroimenez
Abuztuko irakurgaien artean aspaldiko liburu bat izan
dut. Eta hain aspaldikoa, izan ere hamalau urteko gaztetxo bizar gabea nintzela
irakurri behar izan nuen lehen aldiz, testu liburu gisa. “Aprendiz de hombre” titulatzen da, Gonzalo Torrente Ballester
espainiar idazleak prestatuta. Eta liburuaren orrietatik gora eta behera aritu
izan naizenean oroitzapenetako kajoian hamaika jauzi egin dituzte bertara
bildutakoek. Garbi dago oroitzea bizi izatea dela. Frogatu ahal izan
dut, berriz ere.
Liburuaren lehen argitalpena –Delegación Nacional de
Juventudes zeritzan elkarteak eraginda- 1960ean kaleratu zen da eta nik
daukadan alea 1963koa da, laugarrenekoa, hain zuzen. Testuaren helburua -
tituluak darakutsan legez- garaiko mutilak uneko balore induzituetan prestatzea
zen eta, zer esanik ez, gure izaera espainiar zipriztinez elikatzea. “Formación
del Espíritu Nacional” ikasgai haren estilokoa dela esango nuke -–“esta obra ha sido declarada de texto para
enseñanza de Educación Política de 2º Curso de Bachillerato General” dio
liburuak kreditu-tituluetan. Baina bazuen partikularitate bat: mundu osoko literaturaren zati hautatuek
osatzen dute liburua. Horrela, Sofocles,
Kipling, Frisch, Aldecoa, Curie, Chejov, Foe, Shakespeare, Vigny … Jose Antonio
Primo de Rivera, Perez de Urbel, Miró
eta gure izpiritu gaztetxoan eragina izan zezaketen pertsonaia
“politikoki zuzenak” azaltzen dira, nor bere ekarpenarekin.
Torrente Ballesterek egileen hautaketa egin zuen eta liburuaren
atarikoa eta kapitulu bakoitzaren sarrera eta epilogoa idatzi zituen. Itxura
guztien arabera, galiziarrak orekari eutsi behar izan zion zenbait puntutan,
zentsurarekin tupust ez egiteko. Ez dut gogoratzen zer sentitu nuen nire
gaztaro gordinean lehen aldiz irakurri nuenean. Seguruenik, ez hotz ez bero
utziko ninduen liburuak. Oraingoan, ordea, harriduraz bete naute zenbait
kapituluk, batez ere lanari eskainitako arlokoak, beren tonuarengatik. Eta
adibide gisa bi zati aukeratu ditut.
Lehenean, “Cuando se desdeña el trabajo” tituluarekin,
irakurtzen da: “¡Penoso espectáculo el de
la gran España, con sus campos incultos, sus labradores pobres, sus ciudades
melancólicas y sus miles y miles de tramposos, ladrones, pícaros y mendigos …
El arte de robar constituido en meta de las aspiraciones de los muchachos …
porque es profesión lucrativa”
Bigarrenean, aldiz, “El señoritismo” titulupean idatzi
zuen Torrente Ballesterek: “El español no
cree en la eficacia del trabajo. El menosprecio del trabajo llega a inventar la
curiosa paradoja de que el trabajo es deshonor. Cuando la sociedad piensa
disparate semejante ¿quién puede asombrarse de que la gente no trabaje? Y
sucedió que mientras los españoles holgaban o esperaban el remedio de la
fortuna que había de llegar sin esfuerzo, el resto de los paises europeos se
levantaban sobre su esfuerzo, sobre su trabajo. Aquí no nos dábamos cuenta
de que corrían una carrera en la que nos iba a ser muy difícil alcanzarlos”
Torrente Ballesterek 1960n idatzi zituen
aurrekoak. Aplikagarriak izan litezke egun?
Oharra: Torrente Ballesteren idatzien azpimarra nirea
da.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina