Hogei urte izango dira laster Jose Migel
Barandiaran hil zenetik eta Euskal Herriaren pertsonaiarik maitatuenetakoaren
irudia proiektatzen ari zaigu egun hauetan, han eta hemen, abenduaren 21eko
efemeridearen aurrean.
Gutxitan erakarriko ditu hobeto bere
herritarren aldeko sentimenduak inork On Jose Migelek baino. Irudi mitikoa
bihurtzeraino, euskal kulturaren bidezidorretatik barrena abiatu zen
gazte-gazterik, euskal kultura bera zer zen bere buruari inork gutxik galdetzen
zionean. XX. mendearen hastapenek, gure herri-sentimenduaren gaineko neurriari
dagokionez, gero On Jose Migelek hain sakon ikertuko zuen paleolitikoko garaiak
dirudite gaurko perspektibatik. Izan ere, euskal kulturak urrats sendoak eman
ditu ordudanik, bere bideak –hori ongi azpimarratu beharra dago-
Kalbariokoarekin antz handiagoa izan duen arren beste edozeinekin baino.
Barandiaranek argi eta garbi markatu zuen
iparra, bere nortasun-zeinuen aldetik iluntasuna nagusi zuen duela ehun urteko
euskal gizarte hartan. Astindu egin zituen ezjakintasuna eta nagikeria.
Lanerako deiadarra burutu zuen, helburura ganoraz ekinez gero bakarrik iritsi
zitekeela jakitun. Eta asmatu zuen, bete betean, Ataungo semeak ezer lortu
bazuen, euskal kulturaren gaineko kontzientzia suspertzea izan baitzen.
Diskurtso huts eta hitz merkekotik aldendua, edukiz bete zituen bere
aldarrikapenak, orain arte beste inork egin ez duen moduan. Eta bere ingurura
hamaika langile prestu bildu zituen, etorkizunerako proiekzio itxaropentsuan
arituko zirenak.
Barandiaran buruzagi petoa izan genuen,
ertzik gabeko aitzindaria. Talde lanaren beharraz konbentzituta, Euskal Herriko
lau haizeetara barreiatu zuen hazia, egun ere fruitu ugari ematen ari dena.
Baina ez dugu ahaztu behar, On Jose Migelen lorpen zientifikoa kristau
humanismo sendo eta bizi baten gainean eraiki zenik. Zientziaren aplikapen
zorrotzari zor zaion zintzotasuna, gizabanako gisa bere baitan garaturiko arau
etiko, erlijioso eta sozialekin uztartzen jakin ahal izan zuen, maisuki.
Horregatik, bere heriotzaren hogeigarren urtemuga iristen ari denean, On Jose
Migelek behin eta berriz aldarrikatutako balioek gaurkotasuna dute gure
gizartean.
Errealitate zientifikoa eboluzionatzen joan
daiteke, eta ulertzen da beti hoberako joeran egiten duela. Giza balioen
errealitateak, berriz, berean segitzen du ia osotasunean. Alde horretatik esan
daiteke, Barandiaranek ez zuela ezer erdietsiko ez balitu giza balioak tentuz
aplikatu. Areago, zientzia, berez, ez zitzaiola interesatzen esango nuke.
Solidaritatea, lagun hurkoarenganako emate jarraikia, eguneroko jarduneko
bekoki zabaltasuna, printzipioen defentsa, onestasuna, lana..., berreskuratu
eta erabili beharko genukeen Jose Migel Barandiaranen legatu baten konstanteak
ditugu.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina