ONURADUNETAKOA NAIZ

Gaur astelehena, Uribarri Ganboan berriro gogoratzen dugu Arabako eskualde baten bizimodua erabat aldatu zuen gertaera bat, garai hartako stablishmentek bultzatuta bertako gehienon borondatearen kontra sortutako urtegi batek piztua, eta beti bezala, gehien bat emigratzera behartuta egon zen giza taldearen arrazoiak alde batera utzi zituena.

Ehunka familiek ez zuten beste aukerarik izan maletak egitea baino, eta atzera begiratu gabe, betiko agur esatea beren etxeei, lan eta aisialdirako lekuei. 1950eko hamarkadaren erdialdean gertatu zen, eta haurren, helduen eta adinekoen exodoa oraindik ere askoren memorian dago... Hurrengo urratsaren berri izan gabe, euren lurretatik erauzitakoek bazekiten ez zela inoiz berdina izango. Atzean ezer ez, eta aurrean galdera ikur erraldoia.

Gaur ez ditut berriro salatuko giza eraso horretatik etekin material deitoragarria atera zutenak. Ez dut idatziko, askotxo egin dut, geratzea erabaki zutenei buruz, bizitzaren aldeko borroka berrian porrot egiteko arriskua jasan zuten arren. Baina bai ostera aitortu nahi ditut, euren sustraietatik indarrez atera zituzten guztien ausardia, egoitza berri bat eraikitzeko burututako ahalegin sutsua, beren lorpen epikoa baliatuz, denboran milaka eta milaka herritarrek etekina atera genezan sakrifikatu ziren haiek.

Benetako onuradunetako bat naiz ni.

Argazkia: JMVM

DENA DA ERLATIBOA

Errealitatea da denboraren abiaduraren sentsazioa areagotzen dela gure adinean aurrera egin ahala. Uztaila da eta iruditzen zait iragan Gabonzahar gaueko afariaren mahaia jaso berri dugula. Segur aski bilobei galdetzen badiet esango didate amaitu ezina iruditu zaiela udako oporrak heldu bitartekoa. Ikuspegia ez da berdina. Batzuek gure azken helmugarantz begiratzen dugu: gazteek, berriz, iragan laburrari begira neurtzen dute denboraren abiadura. Nik jada ez daukat oporraldirik eta nire atzetik datozenak aisialdia noiz iritsiko zain irrikan daude.

Bertigo sentsazio horri garai zailak bizitzen ari gareneko beste sentipena gehitzen badiogu, ia dena erlatiboan jartzen dugun puntuan gaude. Orain arte eguneroko bizipen ugari zalantzan jartzeko gaitasuna gero eta azkarrago areagotzen banuen, nire adinera iritsi izanak ia ezerk ez du erabatekotasun zentzurik. Ezer ez da egia edo gezurra... zioen Campoamorren bertso ospetsu hark, inguratzen gaituen mundu traidoreari erreferentzia eginez. Nolanahi ere, ez gara desanimatu behar eta ezezagunari aurre egin behar diogu geure talaiatik, ez baitago besterik.

Argazkia: Ekain

DESAGERRARAZ DEZAGUN GIZA-EHIZA

 

Autobusean egin berri dudan bidaia luzeetako batean liburu batekin entretenitu nintzen, liburutegian hamarkada batzuk eman arren, inoiz irakurri gabe nuena. Zortzi orduz lagun izango nuen irakurketa aukeratzera liburu-apaletara jo nuenean, Albert Mahuciet (1954) frantsesaren   "Afrikako ehiza-istorioak"  tituluarekin egin nuen topo. Liburu hartaz ez nuen ezertxo ere gogoratzen, eta erabaki nuen hura izango zela nire autobus-bidaian nirekin eramango nuen irakurgaia.

Zaila da kalibratzea nola aldatu den mundua behatzeko erabiltzen dugun ikuspegia, ume gineneko talaiatik kalibratzen genuenarekin eta hari buruzko zirkunstantziekin konparatuta. Nire garaikideetako inork ez dit ukatuko mota guztietako animalia basatien ehizaldi izugarriak agertzen ziren "publiko guztiei onartutako" film-proiekzio ugaritan parte hartu izana. Eta gu pantaila aurrean txaloka, zerbitzatzen zitzaizkigun basakeriekin gozatuz. Gaur egun, planetako oreka naturalak izan behar duenarekin bat datorren kontzientzia helduagoa da. Ingurumen-hezkuntzak errespetu handiagoa eragin digu animaliak eta landareekiko.

Mahucieten liburua iragan baten isla da. Eta zorionez mundua aldatu egin da bizitza basatia deitzen dugunaren aldean, nahiz eta bidean ezin konta ahala espezie akabatu ditugun. Orain gure hurkoei buruzko ikuspegia aldatzea geratzen zaigu... gizakiok osatzen dugun espezie bakarrarekin amaitu baino lehen. Desagerraraz dezagun giza-ehiza.

Argazkia:  « Afrikako ehiza-istorioak » liburutik

LATA HUTSA

 

Gautxori festazaleren batek botatako edari isotoniko lata huts bat dabil azken egunotan hara eta hona, haizeak eta futbolari handien txutekin amets egiten duten haurren eta ez hain haurren ostikoek mugiarazia. Atartetik kaleratzen naiz eta han daukat, espaloian, garajearen kanpo aldeko txokoren batean edo bizikleta gurpil baten atzean. Hartu eta ondoko edukiontzi horira bota dezakedan arren, ez dut nahi izan, eta egunak aurrera joan dira, neure buruari galdetzen diodan bitartean: noiz arte lata gure artean?

Aurrera eta atzera mugitzen ari den egunetako goizetan, nire etxetik zabor-biltzailea entzuten dut bere erratz zaratatsu mekanikoarekin endredatzen, hondakinak espaloira eta inguruetara bultzatzen aire-zorrotada baten laguntzaz. Ez dakit nire bizilagunek lataren joan-etorriaz ohartu diren, baina ziur nago batek baino gehiagok, euren leiho azpitik igarotzean zabor-bultzagilearen eskuko tramankuluaren soinuak esnatu dituenean, garbitzailearen senide hurbilak gogoratu dituztela.

Ondorioztatu dudanaren arabera, udal-garbitzaile-puztailearen betebeharretan ez dago latak jaso eta zakarrontzira botatzea, eta noski ez zaio ezta bururatu ere egiten berez makurtzea eta haiek desagerraraztea. Eta egunotan iraganeko udal-kale-garbitzaile haietan pentsatzen aritu naiz, txilarrezko erratzarekin eta esku-gurdiarekin behin eta berriz pasatzen zirenak kaleetan utzitako zikinkeria biltzen, lau hankako astoen gorotza barne. Hura bai zen eraginkortasun... isila.

Argazkia: JMVM