Ezina da zehazki ezagutzea zenbat judu sefardi
bizi den munduan. Espainiatik 1492an erbesteratutako juduen ondorengoak ditugu
sefardiak eta oraindik arbasoen hizkuntza erabiltzeko gai direla da euren
zehazkizunetako bat, beharbada gehien bereizten dituena.
Dirudienez, PPren gobernua prest legoke milioiak izan daitezkeen gizon-emakume
horiei espainiar nazionalitatea emateko. Ene ustez, erabaki egokia litzateke
eta euren etxeetatik duela bost mende errege katoliko batzuek erauzita izandako
giza norbanako haiekiko errekonozimendua burutuko lukete espainiarrek, modu ofizialean.
Sefardiek bizirik iraunarazi duten hizkuntza
ez bide da Espainian XV.ean hitz egiten zena, mintzaira bizi guztien arabera
bilakaerak izan baititu, baina ideia bat eman dezake orduko gaztelaniari buruz.
Nire bibliotekan badaukat 1978tik sefardieraz
publikatutako “Aki Yerushalayim” aldizkariaren ale bat. Lau hilabetekaria zen, eta nirea 1983ko
urria-1984ko urtarrila aldiari zegokion. Bertatik kopiatu dut ondoko lerro-aldia:
“Se
puede konservar una lengua eskrita ma es imposivle de tener una idea de la
manera en la kuala era prononsiada unos kuantos sienes de anyos atras. En el kavzo del espanyol avlado en el siglo XV, la
kestion es diferente, siendo ke los sefardis konstituyen asta oy una manera de
disko de gramofono bivo de esta lengua, tal ke era avlada unos 500 anyos atras.
Las partikularidades fonetikas del
djudeo-espanyol ya fueron examinadas i analizadas en los lavoros echos por
diversos investigadores, algunos de los kualos ya fueron mensionados mas ariva.
Sigun la opinion de munchos de estos espesialistos, la prononsiasion del
djudeo-espanyol por los sefardis tiene muncho kon el katalan, el asturiano, el
gayego, el portugez, el leonez i en fin, el kastiliano.
El
profesor Estrugo eskrive ke oyo kazalinos de Andalusia dizir “semos” “aiga”
“por la salu de mi mare” etc. Exaktamente komo los djudios en la djuderia…”
Interesgarria. Nola ahoskatuko zen euskara duela bost mende?
